ލެފްޓިނެންޓް ކާނަލް (ރިޓަޔަރޑް) ޢަބްދުލްޣަނީގެ އަސްކަރީ އަގުހުރި ޚިދުމަތް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ލެފްޓިނެންޓް ކާނަލް (ރިޓަޔަރޑް) ހަލަވެލި ޢަބްދުލްޣަނީީ ޢުމަރަށް ސިފައިންގެ އެންމެން ވެސް ކިޔަނީ "ޣަނީބެ" އެވެ. ހުރިހާ ރޭންކެއްގެ ހުރިހާ ސިފައިން ވެސް ޣަނީބެއަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އިޙުތިރާމު ކުރެއެވެ. ސިފައިންގެ ޚިދުމަތުން ޝަރަފުވެރިކަމާއެކު ރިޓަޔަރ ކުރެއްވި ފަހުން ވެސް ދައުވަތު ފޮނުއްވައިގެން ކޯސްޓްގާޑާއި ސިފައިންގެ އެކިއެކި ޚާއްޞަ ރަސްމިއްޔާތު ތަކުގައި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެން އުޅުއްވިއެވެ. ކޯސްޓްގާޑުގެ 38 ވަނަ އަހަރީ ދުވަހުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި މިނިސްޓަރ އޮފް ޑިފެންސް އަލްއުސްތާޛާ މާރިޔާ އަޙްމަދު ދީދީއާއި ޗީފް ޑިފެންސް ފޯސް މޭޖަރ ޖެނެރަލް ޢަބްދުﷲ ޝަމާލުގެ އަރިހުގައި ބައިންދަވައި އިޙްތިރާމް އަދާކުރެއްވިއެވެ.

 

ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވުން - ރަންނަމާރިއަކީ ރަދުންތަ؟

 

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

 

ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވީ ގޮތްކަމަށް ކިޔާ ވާހަކައިގައި އުޅޭ ރަންނަމާރިއަކީ އޭރު ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގައި ހުންނެވި ރަދުން ހެއްޔެވެ؟ މި ކަމުގައި ތާރީޚީ އެއްވެސް ޙަޤީޤަތެއް ފެންނަން އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟ މި ވާހަކަ ދައްކާ ބަޔަކު ދައްކަނީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ. ކޮން މަގުސަދަކު ބާވައެވެ. މިކަމުގެ ޙަޤީޤަތަކީ ކޮބައިބާވައެވެ.

 

ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ލީޑަރޝިޕުގެ އަސާސްތައް (ޕްރިންސިޕަލްސް)

 

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

 

ބޮޑުތަކުރުފާނަކީ ހަރުދަނާ ލީޑަރޝިޕް އަސާސް (ޕްރިންސިޕަލް) ތަކެއްގެ މަތީގައި ސާބިތުވެ ހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. އެ އަސާސްތަކާއި މިއަދު ލީޑަރެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނަން ބާރުއަޅައި ދަސްކޮށްދެވޭ ލީޑަރޝިޕް ޕްރިންސިޕަލްތަކާ މާބޮޑު ތަފާތެއް ނެތެވެ. މިކަމުން ދައްކައިދެނީ ބޮޑު ތަކުރުފާނުގެ ލީޑަރޝިޕުގެ ހަރުދަނާ ކަމެވެ.

 

ތިރީގައި މި ލިޔަނީ ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ހަޔާތުން އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަ ކުރެވުނު ލީޑަރޝިޕް ޕްރިންސިޕަލްތަކެވެ. އެ ތަކުރުފާނުގެ ޤައުމީ ޖިހާދުގައި އަދި ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގައި ރެދަލި ކުރެއްވި ދުވަސްވަރު ކުރައްވާފައިވާ ކަންތައްތަކުންނާއި ޢަމަލު ކުރައްވާފައިވާ ގޮތްތަކުން އަދި ވިދާޅުވެފައިވާ ވާހަކަފުޅުތަކުން މަތީގައިމިވާ އަސާސްތައް ބޮޑުތަކުރުފާނު ގެންގުޅުއްވިކަން ސާބިތުވެއެވެ.

 

ޕޯޗްގީޒުންގެ ދިވެހިރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރި ހެއްޔެވެ؟

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ޕޯޗްގީޒުން އަޅުވެތިކުރި ޤައުމުތައް އިންޓަރނެޓުން ސާޗް ކުރުމުން އެ ލިސްޓްގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ނަމެއް ނޯވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއާ ޕޯޗްގީޒް (ޕޯޗްގަލް) އާ ދެމެދު 09  ފެބުރުވަރީ 1995 ގައި ސިޔާސީ ގުޅުން ޤާއިމުކުރެވުނުއިރު ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އެއްވެސް އިރެއްގައި ޕޯޗްގީޒުން އަޅުވެތި ކުރި ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އެ ޤައުމުން ޤަބޫލުކޮށްފައެއް ނެތެވެ. ދެން އޮތީ މައުލޫގައި އަޅުގަނޑު ކުރި ސުވާލެވެ. ޕޯޗްގީޒުން ދިވެހިރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރި ހެއްޔެވެ؟ މި ސުވާލާއެކު އަނެއްކާ ވެސް އުފެދެނީ އެހެން ސުވާލުތަކެކެވެ. ޕޯޗްގީޒުން ދިވެހިރާއްޖެ 15 އަހަރާއި 6 މަސް ދުވަސް ވަންދެން އަޅުވެތިކޮށްގެން ތިބިކަމަށް ބުނާއިރު އެ މީހުންގެ ދަރިފަސްކޮޅެއް މި ޤައުމުގައި އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟ ދުނިޔޭގެ އޭރުގެ އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް ބާރަކީ އެއީއެވެ. ކަނޑުގެ ބާޒުގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ޕޯޗްގީޒުން ޒަމާނީ ހަތިޔާރެއް ނެތް ދިވެހިން އަތުން ބަލިވީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ އަދި އެހާ ގިނަ ދުވަހު ޕޯޗްގީޒުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ މައްޗަށް ވެރިވެގެން ތިބިއިރު އެ މީހުންގެ ބަހުގެ އަސަރެއް ދިވެހިބަހުން ފެންނަން އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟

ހާރޫނުބޭ: ތަފާތު ޝަޚްޞިއްޔަތެއް

 

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

 

އަޅުގަނޑާ މަންމަ ފަރާތުން ހާރޫނުބެއާ ތިމާގެއެވެ. ހާރޫނުބެއަކީ މަނަދޫ ކަތީބު މޫސަބޭގެ ހަތް ދަރިންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހަގު ދަރިފުޅެވެ. ކަތީބު މޫސަބޭގެ ތިބީ ޙައްވަދައިތައާއި، ޔަހުޔާބެއާއި، ޒަކަރިއްޔާބެއާއި، ކަތްދަދައިތައާއި، ފާތުމަދައިތައާއި، ދޮން ދައިތައާއި، ހާރޫނުބެއެވެ. އަޅުގަނޑަކީ ކަތީބު މޫސަބޭގެ ފާތުމަދައިތަގެ ކަނބުލޮ (ޒުލޭޚާ)ގެ ޢަބްދުﷲއެވެ. އެހެން ވީމާކަން ނޭނގެއެވެ. ގޭދޮށުން ދަންޏާ އަޅުގަނޑުމެން ގެއަށް ވަދެނުލައެއް ނުދާނެއެވެ. ޔަގީނުން ވެސް ހާރޫނުބޭ ވަންނާނެ ރެއެއް އަޅުގަނޑަށް އެނގެއެވެ. އެއީ ރައްޔިތުންނަށް ގޮވާ ރެއެވެ.

 

އިސްލާމީ މަރުކަޒު ބުނެއެވެ.

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ފެނުމާއެކު ހިތް މަޑުމޮޅިވެ ހިމޭންވާނެއެވެ. ބުނެދެން ނޭނގޭ ޝުޢޫރުތަކަކުން ވަށާލާނެއެވެ. ފެންނަ ފެނުމަށް ހުދު ސާފު ބޯކިރުފޮދެއް ފަދައެވެ. އެއްވެސް ކުލައެއް މިލައެއްނެތް ރީތިކަމާއި ސާފުކަމެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ވެސް ލޮލުގައި އަޅައިގަންނާނީ ރަންކުލައިގެ ބޮޑު ގުއްބެވެ. ހިތް ބުނާނެއެވެ. އެއީ ހާލިސް ރަނެވެ. އެހާވެސް ރަނާ އެއްކުލައެވެ. އޮމާންކަމުގެ ސަބަބުން އަރާފައި ހުންނަ އޮފާއި ދަޅައިން ތިބާގެ ދެ ލޯ އަޖައިބުވާނެއެވެ.

ރަޙުމަތްތެރިންނަށް ނޭނގި ކުރެވޭ ގޯނާ

ޢަބްދުﷲ ސަޢިދު 

ޒަމީރު ބުންޏެވެ. ހުރިހާ ރަހުމަތްތެރިންނަށް މިކަން އަންގާލަދޭށެވެ. ރަޙުމަތްތެރިން އަޅުގަނޑަށް ވަރަށް ރަނގަޅެވެ. ލޯބިވެއެވެ. އިޙުތިރާމު ވެސް ކުރެއެވެ. އެކަމަކު ރަޙުމަތްތެރިންގެ ފަރާތުން ގޯނާއެއް އެބަ ލިބެއެވެ. މި ވާހަކަ ވަރަށް ގިނަ މީހުން ދައްކައެވެ. އެކަމަކު މޫނު ކެނޑެން ބޭނުން ނުވާތީ ބުނަން ނުކެރެނީއެވެ. ފަހަރެއްގައި ވެސް ރަޙުމަތްތެރިންގެ ހިތަށް ކުޑަނަމަވެސް ތަދެއް ވެދާނެތީ ޖެހިލުންވަނީއެވެ.

ޒަމީރު އެ ދައްކަން އުޅޭ ވާހަކަ ފަހުމެއް ނުވެއެވެ. އެހެންވެ މި ޖެހެނީ މަޑުކޮށްލާށެވެ. ޒަމީރަށް ފުރުސަތު ދޭށެވެ.

ދިވެހީންގެ މިނިވަންކަމުގެ ތާރީޚު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދިވެހިރާއްޖެއަކީ 2500 އަހަރަށްވުރެ ދޮށީ ޤައުމެކެވެ. ވާރިދުވެފައިވާ ވާހަކަތަކުން ރާއްޖޭގައި މީހުން ދިރިއުޅޭތާ 2300 އަހަރުވެފައިވާ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. ދިވެހިންނަކީ މިނިވަންކަމުގެ ހެޔޮ ނަސީބު ދެއްވާފައިވާ ފަޚުރުވެރި ޤައުމެކެވެ. އަމިއްލަ ބަހަކާއި އަމިއްލަ ސަޤާފަތަކާއި ތާރީޚީ ތަރިކަތަކެއް ލިބިފައިވާ ހަލޯރަތެކެވެ. އެ ހަލޯރަތުން ފެންނަ އެއް ހަގީގަތަކީ ދިވެހިންގެ މިނިވަންކަމެވެ. މިނިވަންކަމުގައި ދިވެހިންނަށް ދެއްވި އިލާހީ ރަޙުމަތެވެ.

މިނިވަންކަމުގެ އެގްރީމެންޓުގައި އޮތީ ކޮން ވާހަކައެއް؟

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

އުތުރު އަޔަރލެންޑް އަދި ގްރޭޓް ބްރިޓުންގެ ރަސްކަމުގެ ރަނިކަމަނާގެ ސަރުކާރާއި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރުކާރާ ދެމެދު 1965 ޖުލައި 26 ވަނަ ދުވަހު ވެފައިވަނީ ތާރީޚީ އެއްބަސްވުމެކެވެ. އެއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ އަގުބޮޑު ލިޔުމެވެ. އެއީ ދިވެހިން މިއަދު މިދެކޭ މިނިވަންކަން ކަށަވަރުކުރެވުނު ލިޔުން ވެސް މެއެވެ. އެ އެއްބަސްވުން ވެވުނީ ސްރީލަންކާގައި އިނގިރޭސި ހައިކޮމިޝަން ހިންގަމުންދިޔަ ވެސްޓްމިންސްޓަރޒް ހައުސް ގައެވެ. ވަގުތަކީ އެ ދުވަހުގެ ހެނދުނު 10 ޖެހި އިރެވެ.

އެޓާނީ ޖެނެރަލްކަން ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅުން

އިނގިރޭސީންގެ ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް ދިވެހިރާއްޖެ ގެންދިޔަގޮތް

 1895 - އެޗްއެމްއެސް އަލްޖެރީން 

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދިވެހިރާއްޖެ އިނގިރޭސީންގެ "ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް" ދިޔައީ ނުވަތަ އިނގިރޭސީންގެ ޕްރޮޓެކްޓަރޭޓަކަށްވީ ދިވެހިން އަމިއްލައަށް

އެނދިގެން ކަމަށް ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތައް ފެނެއެވެ. އެ ދުވަސްވަރުގެ ހާލަތު ހުރިގޮތުން އެފަދަ ބޮޑު ބާރެއްގެ ދަށުގައި މި ޤައުމު އޮތުމަކީ ދިވެހިންނަށް އެންމެ ރަނގަޅުގޮތްކަމަށް ވެސް ލިޔެފައިހުރެއެވެ. އިނގިރޭސީންގެ ކޮލޮނީއަކަށް ދިވެހިރާއްޖެ ނުހަދައި ޕްރޮޓެކްޓަރޭޓަކަށް ހެދީ އިނގިރޭސީންގެ ރަނގަޅުކަމުންކަމަށް ދހަވާގޮތަށް ވެސް ވާހަކަ ދެކެވެއެވެ. މިއީ ހަމަ ޙަޤީޤަތުގައި ވެސް ކަން ހިނގާދިޔަގޮތްތޯއެވެ؟

ދިވެހީން ވައިގެމަގުން ކުރި ފުރަތަމަ ޙައްޖު ދަތުރު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ވައިގެމަގުން ދިވެހީންގެ ބަޔަކު ޙައްޖަށްދިޔަ ފުރަތަމަ ދަތުރުގެ ވާހަކައެވެ. މި ދަތުރުގައި އަޅުގަނޑުގެ ބައްޕަ ފަރާތު މުނިކާފަ މަނަދޫ ހާރޫނު ޙާޖީ ކަލޭފާނާއި މުނިމާމަ ޢައިޝަތު ޤާސިމް (މަނަދޫ ކަމަނަ ދައިތަ) އާއި ކާފަ ޤާސިމް ހާރޫނު (މަނަދޫ ކާސިން ޙާޖީ) ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. މީގެއިތުރުން މި ދަތުރުފުޅުގައި ދިއްދޫ އިބްރާހީމް ކަލޭފާނު (ޑީއައިކޭ) އާއި، ނޮޅިވަރަމް ދޮން ޢަލީ ކަތީބު ކަލޭފާނުގެ ދެކަނބަލުންނާއި ވިލާގެ ޗެއަރމަން ޤާސިމް އިބްރާހީމްގެ ބައްޕާފުޅު މާމިނގިލީ އިބްރާހީމް މުޙައްމަދު ފަދަ އޭރުގެ ތަނަވަސް ބޭފުޅުން ޙައްޖަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެފަހަރު ވައިގެމަގުން ޙައްޖަށް ވަޑައިގެންނެވީ 12 ބޭފުޅުންނެވެ. އެއީ 1960 ވަނަ އަހަރެވެ. ދެކުނުގަޑުބަޑުގެ ދުވަސްވަރެވެ. އެހެންވީކަން ނޭނގެއެވެ. މުއްސަނދި، ތަނަވަސް ބޭފުޅުން އެ ހިސާބުގަނޑުގައި ތިއްބެވިޔަސް މި ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި ދެކުނުގެ ބޭފުޅެއް ނެތެވެ. މި ބޭފުޅުން ޙައްޖުވެވަޑައިގެންނެވުމަށް ވަޑައިގެންނެވީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ޕާސްޕޯޓްގައެވެ.

ތާރީޚުގެ ތެރެއިން، މަނަދޫގައި ފުރަތަމަ ހުޅުވި ނ.އަތޮޅު މަދަރުސާ

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

މިލަދުންމަޑުލު ދެކުނުބުރީ މަނަދޫގައި މިހާރު ހުރި ނ.އަތޮޅު މަދަރުސާގެ އުފަން ދުވަހަކީ ނުވަތަ އަހަރީ ދުވަހަކީ 01 މާރިޗެވެ. އެ ދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛު މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް މަނަދޫގައި "މަނަދޫ ޕްރައިމަރީ ސްކޫލު" ހުޅުވައިދެއްވި ދުވަހަށެވެ. އެއީ 1979 މާރިޗު 1ވަނަ ދުވަހެވެ. އެއީ ރައީސް މައުމޫން، ރާއްޖޭގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވުމަށްފަހު މަނަދޫއަށް ފުރަތަމަ ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މަނަދޫ ޕްރައިމަރީ ސްކޫލަށްވުރެ "ނ.އަތޮޅު މަދަރުސާ" ގެ ނަން މާދޮށްޓެވެ.

ޕޯޗްގީޒުން ރާއްޖެއަށް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ޕޯޗްގީޒުން އިންޑިއާ ކަނޑަށް އައީ މީލާދީން 1488 ވަނަ އަހަރު ދެކުނު އެފްރިކާ ވަށާލާފައި ކުރި ތާރީޚީ ދަތުރުގައެވެ. އެއީ ކޭޕް އޮފް ގުޑްހޯޕަށް އެ މީހުން ނަންދިން ދަތުރެވެ. ބާތޮލޮމިޔު ޑަޔަސްގެ މާލިމީ ކަމުގެ ދަށުގައެވެ. އޭރު ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގައި އިންނެވީ އައްސުލްޠާން ކަޅު މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނެވެ. އެއީ އެ ރަދުންގެ ދެވަނަ ރަސްކަމުގެ ދުވަސްވަރެވެ.

އަލްއިޞްލާޙު: ދިވެހި ލިޔުންތެރިކަމުގެ ފެށުން

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

އަލްއިޞްލާޙަކީ ޢަރަބި ނަމެކެވެ. އެ ނަން ލިޔެފައިވަނީ ވެސް ޢަރަބި އަކުރުންނެވެ. މަޖައްލާގެ ބޭރުގަނޑުގަނޑާ ޖެހިގެން އޮތް ގަނޑުގައި ތާނައިން ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތަކަށް ވުރެ ގިނައީ ޢަރަބިން ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެވެ. އެކަމުން ދޭހަކޮށްދެނީ އެ ޒަމާނުގައި ޢަރަބި ބަހުގެ ނުފޫޒު އޮތް މިންވަރެވެ. އެއީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ނެރުނު މަޖައްލާއެވެ. ނޫހެއްގައި ހުންނަ އެތެރޭގެ ސިފަތައް އެ މަޖައްލާއިން ފެނެއެވެ. އެހެންވީމާ އެއީ ހަމަ ރަނގަޅަށް ވެސް ނޫސް މަޖައްލާއެކެވެ. މި ޒަމާނުގައި މިކިޔާ ނިއުސް މެގަޒިނެކެވެ. އެ ނޫސް މަޖައްލާގެ ފުރަތަމަ ޞަފުޙާގައި ލިޔެފައިވާ މުހިންމު ލިޔުންކޮޅެއް ލޮލުގައި އަޅައިގަތެވެ. "މިއީ ދިވެހި ދައިލަތުގެ ފަރާތުން ހިންގާ މަޖައްލާއެކެވެ." ދިވެހިން ލިޔެފައިވިޔަސް ބައެއް ލަފުޒުތައް ލިޔެފައި ހުރީ އެ ޖުމުލައިގައި ވެސް ޢަރަބިންނެވެ.

ބުރަކި ރަނިން: ކޮއްކޯފުޅު އަވަހާރަކޮށްލައްވައި ލޯބިވެރިޔާއަށް ރަސްކަން ހޯއްދަވައިދެއްވި

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ބުރަކި ރަނިންނަކީ އައްސުލްޠާން ޢަލީ (ފަސްވަނަ) ސިރީ ލޯކަ އާނަންދަ މަހާރަދުން ނުވަތަ ދިވެހި ތާރީޚުގައި މަޝްހޫރު "ދޮންބުޅާ ފާށަނާ" ގެ ދައިތާފުޅެވެ. ބުރަކި ރަނިންނަކީ އެ ކަމަނާގެ އެ ކޮއްކޯފުޅު އަވަހާރަކޮށްލި ޙަޤީޤީ ޤާތިލެވެ. އެކަން އެކަމަނާ ކުރެއްވީ އެ ކަމަނާގެ ލޯބިވެރިޔާއަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ހޯއްދަވައިދެއްވަން ވެގެންނެވެ.

ރަސްގެފާނު ޖަލަށް ކުރެއްވި ޒިޔާރަތް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ކުށްވެރިން ގިނަވެ ޖަލުތައް ފުރެނީއެވެ. މިކަމާ އެންމެ ކަންބޮޑުވާ ބޭފުޅަކީ އެ ޤައުމުގެ ރަސްގެފާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ކުށްވެރިން އިސްލާހުކޮށް އަނބުރާ މުޖުތަމަޢުއަށް ނެރުމުގެ ވަރަށް ފެންވަރުގެ ޕްރޮގްރާމެއް ރޭވި، ފެށިއްޖެއެވެ. ދިރާސާވެރިން އެކަމަށް އެތައް ވަގުތަކާއި ހަކަތައެއް ހޭދަކުރިއެވެ. ސަރުކާރުން އެތައް ފައިސާއެއް ޚަރަދު ކުރިއެވެ. އަތްތެރި މަސައްކަތަކާއި ތަފާތު ހުނަރުވެރި މަސައްކަތްތައް ދަސްކޮށްދޭން ފެށިއްޖެއެވެ. ފުރަތަމަ ޑިގްރީއާ ހަމައަށް ކިޔެވޭނެ ގޮތްތައް ފަހިކުރިއެވެ. ޖަލުގެ އިންތިޒާމުތައް ފުރިހަމަވެފައި ކެއިންބުއިމާއި ނިދުމުގެ ކަންތައްތައް ކުރިއަށްވުރެ ކިތަންމެ ތަނެއް ރަނގަޅުކޮށްފިއެވެ. ޖަލުގައި ވަޒީފާ އަދާކޮށްގެންނާއި ތަކެތި އުފައްދައި ވިއްކައިގެން ބައެއް ކުށްވެރިންނަށް މުސާރަ ވެސް ލިބެންފަށައިފިއެވެ.

ޕޯޗްގީޒުންގެ އަޅުވެތިކަމުގައި ރާއްޖެއޮތް ދުވަސްވަރު އިސްތިރާޖީ ވިސްނުން ގެންގުޅުނުގޮތް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

މީލާދީން 19 މޭ 1558 އެވެ. އެއީ ހިޖުރައިން 1 ޝައުބާން 965 އެވެ. އެއީ ޢަލީ ރަސްގެފާނު ޕޯޗްގީޒުންނާ ހަނގުރާމަކުރައްވައި ޝަހީދުވެވަޑައިގެން ދުވަހެވެ. އެއީ ދިވެހިންގެ މައްޗަށް ޕޯޗްގީޒުންގެ އަނިޔާވެރިކަމުގެ 15 އަހަރާއި 6 މަސް ދުވަހުގެ އަޅުވެތިކަން ފެށުނު ދުވަހެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުތައް ދިވެހިންގެ ލެއިން ރަތްވެގެން ދިޔަ ދުވަސްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ލިޔުންތެރިން ސިފަކޮށްފައިވާ ދުވަސްތަކެވެ.

ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ލީޑަރޝިޕްގެ ޓްރައިޓްސް (ޒާތީ ސިފަތައް)

 

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

 

ލީޑަރޝިޕް ޓްރައިޓްސް ނުވަތަ ލީޑަރޝިޕް ކޮލިޓީސް ތަކަކީ އަބަދާ އަބަދުވެސް ރަނގަޅުކޮށް ކުރިއެރުވޭ، އެ ލީޑަރެއްގެ ޒާތީ ސިފަތަކެކެވެ. އުތީމު ތުޑިމަތީގައި މަޅިފަތި ޖައްސަވަން އުޅުއްވި ދުވަސްވަރުން ފެށިގެން ލީޑަރޝިޕް ޓްރައިޓްސް ތަކެއް ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ހަޔާތްޕުޅުގައި ދިޔައީ ބިންވަޅު ނެގެމުންނެވެ. ބައްޕާފުޅާއި ބޮޑުބޭބޭފުޅުގެ އަރިހުން ކިޔަވާ ވިދާޅުވުމަށްފަހު އިންޑިއާގެ ބޭދާޅީއަށް ވަޑައިގެން ކިޔަވާ ވިދާޅުވުމުގެ ސަބަބުން ލީޑަރޝިޕްގެ ހަރުދަނާ ޒާތީ ސިފަތަކެއްގެ ވެރި ޝަޚްސިއްޔަތަކަށް ވެވަޑައި ގެންނެވިއެވެ. ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ޢިލްމާއި ޙިލްމު ހެޔޮގޮތުގައި ބޭނުންކޮށް ޢަމަލީ މައިދާނުގައި ހުނަރުވެރި ޤާބިލު ލީޑަރެއްގެ ގޮތުގައި ނަތީޖާ ނެރުއްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. މި ޙަޤީޤަތް މިހެން ހުރުމާއެކު ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ޢާއިލާގައި ޢަލީ ތަކުރުފާނަކީ ދޮށީ ބޭބޭފުޅުކަމަށްވިޔަސް، ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރެއްވުމުގެ މަތިވެރި ޖިހާދުގައި ލީޑަރަކަށް ބޮޑުތަކުރުފާނު ހަމަޖައްސަވައި އެތަކުރުފާނުގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށް ޢަލީތަކުރުފާނުވެސް ބައިޢަތު ހިޕެވިއެވެ. (ސ. 159) ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ޒާތީ ސިފަތަކަށް ބަލާލާއިރު ހަރުދަނާ ލީޑަރެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނަންޖެހޭ ވަރަށް މުހިންމު ސިފަތަކެއް އެމަނިކުފާނުގެ ހަޔާތްޕުޅުން ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެތެރޭގައި ހިމެނޭ ޚާއްޞަ ސިފަތަކަކީ:-