ކަލާފާނު ޒިޔާރަތް އެޅުމަށް ހޭދަކުރެއްވި ބޭފުޅުންގެ ލިސްޓުގައި މަނަދޫ ޢަލީގެ ފުތް ޙަސަން

ލިޔުނީ: ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް (ތިންވަނަ) ސިރީސުއްދަ ސުވަރުދަ ލޯކަ މަހާރަދުން ނުވަތަ ކަލާފާނު ރަދުންނަކީ މީލާދީން 1585 ން 1609 އަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރެއްވި ރަދުންނެވެ. ކަލާފާނު ރަސްގެފާނު ބައްޕާފުޅަކީ އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމް ނުވަތަ ބޮޑު ތަކުރުފާނެވެ. މަންމާފުޅަކީ ބާރަށު ފާތިމާ ދިޔޯ އެވެ. 

ކަލާފާނުގެ ރަސްކަމުގައި އިންނަވަނިކޮށް ހޮޅިންގެ ބަޔަކު ރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް އައެވެ. އެ ޚަބަރު ލިބިވަޑައިގަތުމުން ވަޒީރުންނާއި، އަމީރުންނާއި، ފަނޑިޔާރަކަށް ހުންނެވި މުޙައްމަދު ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު އެއްކުރައްވައި ހަދާނެ ގޮތަކާއި މެދު މަޝްވަރާ ކުރެއްވިއެވެ. ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނު މަޝްވަރާ އެރުވީ ހަނގުރާމަ ކުޅައުމަށްވުރެ މާލެ ދޫކުރައްވައި ފިލާވަޑައިގެންނެވުމަކީ މޮޅު އިތުރު ކަމެއް ކަމުގައެވެ. އެ ލަފާގެ މަތިން އަނބިއަނބި ކަބަލުންނާއި ބައެއް ވަޒީރުން ގޮވައިގެން ގުރާބެއްގައި ރާއްޖޭގެ ދެކުނަށް ދަތުރުފެށްޓެވިއެވެ. މިކަން ދުޝްމަނުންނަށް އެނގިގެން ދުޝްމިނުންގެ ގުރާބުތަކުން ރަދުންގެ ގުރާބުތަކާ ދިމާކުރިއެވެ. ކަނޑުމަތިން ދެ ލަޝްކަރު ބައްދަލުވުމުން ރަސްގެފާނު ގުރާބުގައި ތިބި މީސްތަކުން ކަނޑަށް ފުންމާލައިގެން ގޮސް ފަތާފައި ކައިރީގައި އޮތް ފަޅުރަށަކަށް އެރީ އެވެ. ގަދަ ހިތްވަރުފުޅާއެކު ހަނގުރާމަ ކުރަމުން ގެންދެންވީ ކަލާފާނާއި، ރަދުންގެ އަރިހުގައި ހުންނެވި ޖަމާލު ކަލޯ ކިޔާ ބޭފުޅެކެވެ. އެ ދެކަލުން ވެސް ޝަހީދުވީއެވެ. ކަލާފާނު ޝަހީދުވީ ދުޝްމަނުންގެ ލޮންސި ހަމަލާއަކުންނެވެ. ކަލާފާނު ޝަހީދުވީ 04 ފެބުރުވަރީ 1609 ވީ ބުދަ ދުވަހުއެވެ. ރަދުން ޝަހީދުވުމުން ދުޝްމިނުން ގުރާބަށް އަރައި އޭގެހުރި ހަތިޔާރުތައް ނެގުމަށްފަހު ގުރާބު ދޫކޮށްލުމުން ގުރާބު ގޮސް ލައްވީ ހަންޏާމީދޫ އަށެވެ. ހަންޏާމީދު މީހުންނަށް އެދެކަލުން ޝަހީދުވެފައި ތިބިތަން ފެނުމުން ގެންގޮސް ހަންޏާމީދޫ މިސްކިތްދޮށުގައި ފަސްދާނު ލެއްވީ އެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިން ރަސްކަލުންނާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގެންނެވި މަހާރެހެންދި

ލިޔުނީ: ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަންކުރެއްވި ތިން ރަސްކަލުންގެ ވެސް އަނބިކަނބަލެކެވެ. ދިވެހި ތާރީޚު ދުށް އެންމެ ހިތްވަރުފުޅު ގަދަ އެއް ރަސްގެފާނުގެ މައިކަމަނާއެވެ. އާދެ! ކަނބާ ޢައިޝާ ރަނިކިލެގެއެވެ. ފާދިއްޕޮޅު މާފިލާފުށީ ޚަތީބު ޢަލީ ކޮށަލިކިލަގެގެ މާފިލާފުށީ ފާށަނާއިކަލޯގެ ދި ސިއްތި ބޮޑުކަމަނާގެ ދަރިކަނބަލުންނެވެ. މިއީ އައްސުލްޠާން ޢަލީ (6ވަނަ) ނުވަތަ ޢަލީ ރަސްގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ނުވަތަ ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ސިއްތިމާވާ ރަނިކިލެގެފާނުގެ މައިކަމަނާއެއް ނޫނެވެ. އެއީ ވެސް ކަނބާ ޢައިޝާއެކެވެ. އެކަމަކު މިއީ، މާފިލާފުށީ ސާސްކަފުރަދާނަ ކަނބާ ޢައިޝާ ރަނިކިލެފާނެވެ.  

ހެންވޭރުގަނޑުވަރުގެ ނާޗަރަންގީ

­

ޕްރިންސް ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީން (ކ) ދެން އެ އިންނެވީ އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (3ވަނަ)

ލިޔުނީ: ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

އެ ނާޗަރަންގީ ފެށުމާއެކު ހެންވޭރުގަނޑުވަރު ވެގެންދިޔައީ ދެޖިންސުގެ ޒުވާނުންގެ ކިއްލާއަކަށެވެ. ގޮތްހުރި މީހުން ވަދެ އުޅޭން ލަދުގަންނަ ތަނަކަށެވެ. އަދި އެ ބައި މީހުންގެ ދަރިން ވެސް ވަދެ އުޅޭން ނުރުހޭ ތަނަކަށެވެ. ކުރިއްސުރެ ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި މަނާވެފައި އޮތް އާންމު އަޚްލާޤީ މިންގަނޑާ ޚިލާފު އެތައް ކަމެއް އެތަނުގައި ހުއްދަވެ ހިނގާން ފަށައިފިއެވެ. އެ ނާޗަރަންގީގެ އިސް ބޭފުޅަކީ ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ އޭރުގެ ވާރުތަވެރިޔާ، ޕްރިންސް ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީނެވެ. އޭރު ދިވެހި ތަޚްތުގައި އިންނެވި އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (3ވަނަ)ގެ ހަމައެކަނި ފިރިހެން ދަރިކަލުންނެވެ. ހެންވޭރުގަނޑުވަރަކީ މިހާރުގެ މުލިއާގެއެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ރަސްމީ ގެކޮޅެވެ.