އަޅުގަނޑުގެ ފުރަތަމަ ތިއަރީ: ކާމިޔާބުގެ 4 ކާފު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ކާމިޔާބު މީހަކަށް ވާން ބޭނުންވެއެވެ. މޮޅު މީހަކަށް ވާން ބޭނުންވެއެވެ. ކަންކަމުގައި ކުރިއަރާ ދާން ބޭނުންވެއެވެ. އެހެން މީހުންގެ ކުރިމަތީގައި މަޤްބޫލު އަދި އެހެން މީހުން ބަލައިގަންނަ ޝަޚްސިއްޔަތަކަށްވާން ބޭނުންވެއެވެ. މިއީ އެއްވެސް މީހަކަށް ނުވެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. ކާމިޔާބު މީހަކަށްވުމަކީ ވަކި މީހަކަށް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ.

ކޮންސްޕިރަސީ ތިއަރީ

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ކޮންސްޕިރަސީ ތިއަރީ އަކީ ކަންތައްތައް ހިނގާފައިވާގޮތަށާއި ހިނގަމުންދާގޮތާ ގުޅުވައިގެން ކުރިން ހިނގާފައިވާ ކަމެއް ހިނގާފައިވާގޮތްކަމަށް ނުވަތަ ފަހުން ކަމެއް ވަކިގޮތަކަށް ހިނގާނެކަމަށް ކުރެވޭ ހީތަކުގެ މައްޗަށް ބުނާ ބުނުމެވެ. މިފަދަ ބުނުންތަކާއި ލިޔުންތައް އެކަޑަމިކް ތަކެތީގެ ގޮތަކު ބަލައެއް ނުގަނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިފަދަ ބައެއް ލިޔުންތައް ބައެއް ފަހަރު ސީދާވެއެވެ. އަދި ބައެއް ހީތައް މުޅިން ތެދުނުވިޔަސް ތެދާ ވަރަށް ކައިރިކުރެއެވެ.

ދީނީ ގޮތުން ހަރުކަށި ފިކުރު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދީނީ ގޮތުން ހަރުކަށި ފިކުރުގެ ފަރާތްތަކަކީ ދީނުގެ ނަމުގައި ހައްދު ފަހަނައަޅާފައިވާ ހަރުކަށި ގޮތްތައް ގެންގުޅެ، އެގޮތްތައް ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކެވެ. ދީނަށް ލޯބިކޮށް، ދީނުގެ ޝިއާރުތައް ފާޅުކޮށް، ދީނަށް ނަޞްރުދީ، ދީން ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނަށް ދީނީ ހަރުކަށި ފިކުރުގެ މީހުންނެކޭ ކިޔައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި ނުވެސް ކިޔޭނެއެވެ.

އަލްމަރުޙޫމް ވޮރަންޓް އޮފިސަރ ގްރޭޑް 2 މުޙައްމަދު ޙަބީބުގެ ހަނދާނުގައި

އަޅުގަނޑު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާ ގުޅުނުއިރު ވޮރަންޓް އޮފިސަރ ގްރޭޑް 2 މުޙައްމަދު ޙަބީބަކީ ސިފައިންގޭގައި ހުރި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް މެރިން އިންޖިނިއަރެވެ. ސިފައިންގެ ސާރވިސް ނަންބަރަކީ 614 އެވެ. ޙަބީބު ސަރ އަކީ ގދ. ފިޔޯރީ ބޭކަލެކެވެ. ދަފުތަރަށް ބަދަލުވުމުން ލިބިލައްވާފައިވާ ދަފުތަރު ނަންބަރަކީ 3915 އެވެ.

އަސާސީ ތަމްރީނު ނިންމުމަށްފަހު އަޅުގަނޑު ފުރަތަމަ މަސައްކަތްކުރީ ބޯޓް ރިޕެއަރސްގައި ކަމަށްވާތީ އެ ދުވަސްވަރު އަޅުގަނޑަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހުނީ "ޙަބީބު ސަރ" އާ ވަރަށް ގާތުންނެވެ. އަޅުގަނޑު މަސައްކަތްކުރި ސެކްޝަންގެ ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ނުކުރެއްވިޔަސް، ޙަބީބު ސަރ އަކީ އެ ސެކްޝަންގެ ކަންތައްތަވެސް ވަރަށް ގާތުން ބައްލަވަމުން ގެންދެވި ބޭކަލެކެވެ. އަދި އޭރު ޙަބީބު ސަރގެ ޓީމުން ކުރަމުންދިޔަ މަސައްކަތް އަޅުގަނޑަށްވެސް ވަރަށް ގާތުން ފެނުނެވެ.

އަލްމަރުޙޫމް ކާނަލް (ރިޓަޔަރޑް) ޝައުކަތު އިބްރާހީމުގެ ހަޔާތަށް އަވަސް ކަޅިއެއް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

އަޅުގަނޑު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާ ގުޅުނުއިރު ކާނަލް (ރިޓަޔަރޑް) ޝައުކަތު އިބްރާހީމަކީ ސިފައިންގެ އިސް އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން ބޭފުޅެކެވެ. އިސްކޮޅާއި ހަށިކޮޅު ހުންނަގޮތުން ފެންނަނީ ހައިބަތުހުރި ޝަޚްސިއްޔަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ވާހަކަ ދައްކަވާއިރު އަޑުގައި ހުންނަ ބަރު ގޮތަކުންނާއި ޝަޚްސީ ސިފަތަކުގެ ސަބަބުން ސީނިއަރ އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން އެހެންބޭފުޅުންނާ އަޅާބަލާއިރު ޖެހިލުންވާ ގޮތެއް ހުރެއެވެ.

ޑިމޮކްރަސީ

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ޑިމޮކްރަސީއަކީ ދުނިޔޭގައި ވެރިކަން ކުރުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅު ނިޒާމުކަމުގައި އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ނިޒާމެވެ. ޑިމޮކްރަސީއަކީ ދުނިޔެ ޤަބޫލުކުރާ ލަނޑުދަނޑިއެކެވެ. އެއީ އުސޫލެއްވެސް މެއެވެ. އެ އުސޫލު ބިނާވެފައިވަނީ ސިޔާސީ ގޮތުންނާއި އިޤްތިޞާދީ ގޮތުންނާއި ސަޤާފީގޮތުން ތަފާތުތަކެއް ހުއްޓެއްކަމަކު، އާންމުކޮށް ދުނިޔޭގެ މީހުން ޤަބޫލުކުރާ ހަރުދަނާ އުސޫލުތަކަކާއި ހަމަތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ. މި އުސޫލު ޤަބޫލުކުރާ މީހުން ޤަބޫލުކޮށްފައިވަނީ އެބައިމީހުންގެ މެދުގައި ހުރި ސަޤާފީ، ސިޔާސީ، އިޖްތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ތަފާތުތަކާވެސް އެކުގައެވެ. ޑިކޮމްރެޓިކް ނިޒާމު ވެފައިވަނީ މިނިވަންކަމާއި ހަމަހަމަކަމާއި މީހުންނަށް ލިބިދޭ ހާމަކަން ބޮޑުކޮށް ކަންތައްތައް ކުރާ ނިޒާމަކަށެވެ. އަދި ޒިންމާވެގެން ތަފާތު ޚިޔާލުތަކަށް ތަންދީގެން ހިންގާ ސިޔާސަތަށް މަގުފަހިވާ ނިޒާމަކަށެވެ.

ބިޓްކޮއިން

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ބިޓްކޮއިންއަކީ ދުނިޔޭގައި ދައުރުވަމުން އަންނަ ކްރިޕްޓޯ ކަރަންސީ އެކެވެ. އަދި މިއީ މުޅި ދުނިޔެއަށް ފުޅާވެފައިވާ ޕޭމަންޓް ސިސްޓަމެކެވެ. ބިޓްކޮއިން ނޫނަސް ކްރިޕްރޯ ކަރަންސީ ހުރެއެވެ. ކްރިޕްރޯ ކަރަންސީއަކީ އެކަމަށް ޚާއްޞަ ޑިޖިޓަލް އެސެޓެއް މެދުވެރިކޮށް، ހިންގާ ޓްރާންސްސެކްޝަންތަަކަކުން އުފައްދާ ޑިޖިޓަލް ކަރަންސީ ނުވަތަ ވާޗުވަލް ކަރަންސީއެވެ. އެއީ އަތްލެވޭ ފައިސާއެއް ނޫނެވެ. ކްރިޕްރޯ ކަރަންސީގެ ތެރެއިން ބިޓްކޮއިން ވަނީ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގައި އާދަޔާޚިލާފު ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދާފައެވެ. ބިޓްކޮއިންގެ އަގު ރަނުގެ އަގަށްވުރެވެސް މިއަދު ބޮޑެވެ. ބިޓްކޮއިންގެ ވިޔަފާރިއަކީ ފައިސާ އިންވެސްޓްކޮށްގެންނާއި ބިޓްކޮއިން ގަނެވިއްކައިގެން ފައިދާ ހޯދާ ވިޔަފާރިއެކެވެ.

ޤައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ ކީއްވެ؟

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ޤައުމީ ދުވަހަކީ ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އެ ޤައުމެއް ކަނޑައެޅިގެން ގޮސްފައިވާ ދުވަހެވެ. ނުވަތަ ޤައުމެއްގެ ހައިސިއްޔަތު އެ ޤައުމަކަށް ލިބިގެން ގޮސްފައިވާ ދުވަހެވެ. ޤައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ އެ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރުމަށެވެ. ދިވެހިރާއްޖެފަދަ މިނިވަންކަމުގެ ދިގު ތާރީޚެއް ލިބިފައިވާ ޤައުމަކަށް ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އެ ޤައުމެއް އުފެދިގެން އައި ދުވަހެއް ނުވަތަ އެ ތާރީޚެއް ނޭނގޭނެއެވެ. އެހެންވީމާ މިފަދަ ޤައުމުތަކުގައި ޤައުމީ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރަނީ އެ ޤައުމަކަށް އެންމެ ޚާއްޞަ ދުވަހެވެ. އެ ޤައުމެއްގެ ޤައުމިއްޔަތުގެ ރުކުންތަކަށް ނުވަތަ ޤައުމިއްޔަތުގެ ބަހާތަކާ އެންމެ ބޮޑަށް ގުޅުންހުރި ހާދިސާއަކާ ގުޅޭ ދުވަހެކެވެ.

ކަރިންބެގެ ޝަކުވާ

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ރާއްޖޭގައި ކޮލެރާ ފެތުރުނު ދުވަސްވަރެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ލިބިވަޑައިގަންނަވާ ބާރުގެ ދަށުން ކުއްލި ހާދިސާތަކުގައި ޤައުމުގެ ސަލާމަތަށްޓަކައި ސީދާ ރައީސް އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން ފިޔަވަޅުތައް އަޅުއްވަމުން ގެންދެވި ދުވަސްވަރެވެ. މާލޭގައި ދިޔައީ އެކަމަށްޓަކައި ގަލޮޅު ދަނޑުގައި މަރުކަޒު ހަދައި ބަލި މީހުންނަށް ފަރުވާ ދެމުންނެވެ. ހެލްތު މިނިސްޓަރުކަމުގައި ހުންނެވީ އަލްފާޟިލާ މުއުމިނާ ޙަލީމެވެ.  އެއީ 1978 ވަނަ އަހަރުގެ އެޕްރީލްމަހުގެ ތެރެއެވެ.

މާލޭގެ ފަޅުމައްޗަށް ފާޚާނާކޮށް، ޤަޟާހާޖަތަށްދިއުން ހެލްތު މިނިސްޓްރީން އޮތީ މަނާކޮށްފައެވެ. އަދި މާލޭގެ ފަޅުތެރެއަށް މޫދަށް އެރުންވެސް ސަރުކާރުންވަނީ މަނާކޮށްފައެވެ.

ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި ސިފައިން

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ޤައުުމީ ޚިދުމަތާނުލައި ޤައުމެއް ނޯންނާނެއެވެ. ޤައުމަށް ޚިދުމަތްކުރާނެ ޤައުމު ދެކެ ލޯބިވާ ދަރިންތަކެއް ނެތް ޤައުމެއްގެ ޤައުމީ ދިދައަކަށް މިނިވަންކަމާއެކު ވިހުރިލާކަށް ފުރުސަތެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ޤައުމީ ޚިދުމަތަކީ ހަމައެކަނި ސަލާމަތީ ބާރުތަކުން ޤައުމަށްކުރާ ޚިދުމަތެއް ނޫނެވެ. ހަމައެކަނި ދައުލަތާއި ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފުންކުރާ މަސައްކަތްތަކެއް ވެސް ނޫނެވެ. ޤައުމުގެ ކޮންމެ ދަރިއަކު ޤައުމަށްޓަކައި ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކީވެސް ޤައުމީ ޚިދުމަތެކެވެ. ކޮންމެ ގިންތިއެއްގެ ކޮންމެ ފަންތިއެއްގެ މީހަކު ޤައުމަށް ޚިދުމަތް ކުރިއަސް އެއީ ޤައުމީ ޚިދުމަތެވެ. އެހެންނަމަވެސް ސިފައިންގެ ޤައުމީ ޚިދުމަތާއި އެހެނިހެން ފަރާތްތަކުން ކުރާ ޤައުމީ ޚިދުމަތާ ތަފާތުތަކެއް ހުރެއެވެ. 

ޤައުމީ ރޫޙު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

 

"ޤައުމީ ލޯބި ދަރިންގެ ހިތުގައި އަށަގަންނަވައިގެން ނޫނީ ރައްޔިތުންނާއި ސަރުކާރާ ދެމެދު އޮންނަ ދުރުމިން ކައިރިއެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ."  މިއީ ސިންގަޕޫރުގެ ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު ލީކްއަންޔޫ ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅެކެވެ. ރޫޙަކީ ފުރާނައެވެ. އެއީ ދިރިހުރުމުގެ ބާރެވެ. މަޖާޒީގޮތުން ރޫޙަކީ ޖޯޝާއި ހަރަކާތެވެ. ޤައުމީ ރޫޙަކީ ޤައުމީ ޖޯޝެވެ. ޤައުމީ ކަންކަމުގައި ހުންނަ ފޯރިއާއި ހަރަކާތްތެރިކަމެވެ. އެމީހެއްގެ ފުށުން ޤައުމީ ރޫޙު ފެނިގެންދާ މިންވަރު ބިނާވަނީ ޤައުމީ ކަންކަމުގައި އެމީހަކު ދެކޭގޮތެއްގެ މައްޗަށެވެ. ޤައުމަށްޓަކައި ޖިހާދުކޮށް ޤުރުބާންވި އަބުޠާލުންނަކީ އެބޭފުޅުންގެ އެންމެ އަގުބޮޑު ޖައުހަރު ކަމުގައިވާ ފުރާނަ، ޤައުމަށްޓަކައި ޤުރުބާންކޮށް ރޫޙީއުފާ ހޯއްދެވި ބޭފުޅުންނެވެ. އެއީ އެބޭފުޅުން ދުނިޔޭގައި ނެތްނަމަވެސް ދިރުންހުރި ބޭފުޅުންތަކެކެވެ. އެބޭފުޅުންނަކީ އެބޭފުޅުންގެ ޒިކުރާތައް ތާއަބަދު ޤައުމުގެ ދަރިން އާކޮށް އާލާކުރާނެފަދަ ލީޑަރޝިޕެއް ދައްކަވާފައިވާ ބޭފުޅުން ތަކެކެވެ. އެ ބޭފުޅުން އެވަނީ ޤައުމީ ރޫޙު އިންތިހާއަށް ސާބިތުކޮށްދީފައެވެ.

ތާރީޚަށްޓަކައި

ޤައުމާއި ދައުލަތް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ބައެއް މީހުންނަށް ހީވެފައި އޮންނަނީ ޤައުމާއި ދައުލަތް އެއީ އެކައްޗެއް ކަމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި އެއީ ދެ މާނައެއް ދޭހަވާ ދޭއްޗެކެވެ. ޤައުމަކީ ވާހަކަ ދައްކާ  ބަހަކާއި ސަޤާފަތަކާއި ޤަބޫލުކުރާ ހަމަތަކަކާއި އުސޫލުތަކަކާއި ތާރީޚެއް ލިބިފައިވުމާއެކު ޖިއޮގްރަފީ ގޮތުން ވަކި ސަރަޙައްދެއްގައި އަމިއްލަ ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރު ލިބިފައިވާ އިންސާނީ ޖަމާޢަތެކެވެ. އެހެންކަމުން ޤައުމުތަކަކީ ޖިއޮގްރަފީ ގޮތުން ބެހިފައި އޮންނަ ބައިތަކެއް ނުވަތަ ސަރަހައްދު ތަކެކެވެ. ޤައުމެއްގެ ސިފަ މި ސަރަޙައްދުތަކަށް ޖެހިގެން އަންނަނީ މިއިން ކޮންމެ ބަޔަކީ ސިޔާސީ ގޮތުން ވަކިވެ، މިނިވަންކަމާއި އެކު އެސަރަހައްދެއްގެ ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރާއި އެތަނެއްގެ ކަންކަން އެތަނަކުން ހަމަޖެއްސޭނެ ގޮތްތަކަށް ފަހިވެގެން ދިއުމުންނެވެ. އެތަންތަނުގައި ވަކި ސަރުކާރެއް އުފެއްދި ވަކި އިޤްތިޞާދެއް ބިނާވެގެންނެވެ. 

ސިޔާދަތު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދިވެހިބަހުގައި ސިޔާދަތުގެ މާނައަކީ މާތްކަން، ވެރިކަން، ރަސްކަން، ސަރުކާރު އަދި ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަމެވެ. ޤައުމެއްގެ ސިޔާދަތޭ ބުނެފިނަމަ އޭގެ މާނަކީ އެ ޤައުމެއްގެ މާތްކަމާއި، އެ ޤައުމެއްގެ ވެރިކަމާއި، އެ ޤައުމެއްގެ ސަރުކާރާއި އެ ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަމެވެ. ސިޔާދަތުގެ މަފުހޫމަށް ބަލާއިރު، ސިޔާދަތު ނިސްބަތްކުރެވެނީ ދައުލަތަށެވެ. ރައްޔިތުންނަށެވެ. ސިޔާދަތީބާރަކީ ދައުލަތުގެ ސަރަޙައްދުގެ މައްޗަށް އެ ދައުލަތެއްގެ ބާރު އެންމެ ފުރިހަމައަށް ލިބިގެންވުމެވެ. އަމިއްލައަށް ޤާނޫނުތައް ހަދައި، އެ ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކޮށް ހެދުމުގެ ބާރު އެ ޤައުމަށް ލިބިގެން ވުމެވެ.

 

ޤައުމަކަށް ދައުލަތެއްގެ ފުރިހަމަ ދަރަޖަ ލިބެނީ ސިޔާދަތީ ބާރު އެ ޤައުމަކަށް ލިބިގެންނެވެ. ނުވަތަ ސިޔާދަތު އެ ބަޔަކަށް އޮވެގެންނެވެ. އެބައެއްގެ އަތުން ސިޔާދަތު ގެއްލިއްޖެނަމަ ދައުލަތެއްގެ ދަރަޖަ ގެއްލިގެންދާނެއެވެ. ސިޔާދަތަކީ ދައުލަތުގައި ހުންނަންޖެހޭ އަސާސީ ސިފައެކެވެ. އެ ސިފައާއެކުގައި ނޫނީ ދައުލަތް ދައުލަތަކަށް ނުވެއެވެ. ދައުލަތަކީ ޤައުމެއްގައި އެ ޤައުމެއްގެ ދުސްތޫރާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތީން ވެރިކަމުގެ ބާރު ހިންގާ ފަރާތްތަކާއި، އެ ޤައުމެއްގެ އެންމެހައި ރައްޔިތުންނާއި، އެ ޤައުމެއްގެ ސިޔާސީ ސަރަޙައްދާއި މިހުރިހައި ފަރާތަކަށް ޖުމުލަކޮށް ކިޔާނަމެކެވެ. ބޭރުގެ ފަރާތްތައް އެދޭގޮތަށް އެ ޤައުމުގެ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާޢިދުތައް ހަދައި ބަދަލުކޮށް ތަންފީޒުކުރަން ފަށައިފިނަމަ ނުވަތަ ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށް އެބައެއްގެ މައްޗަށް ބަސްކިޔާ އަމުރު މަޢުރޫފު ހިންގުމަށް ފުރުސަތު ދެވިއްޖެނަމަ އެބައެއްގެ ސިޔާދަތު އެ ގެއްލުނީއެވެ. ބޭރުގެ ޤައުމުތަކާއި ނުފޫޒުގަދަ ޖަމާޢަތްތައް ބޭނުންވާގޮތަށް ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންގެ ވިންދާ ދެކޮޅަށް ޤާނޫނުތައް ބަދަލުކޮށް، ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރާނަމަ އޭގެ މާނައަކީ އެ ޤައުމަކަށް ލިބިގެންވާ ސިޔާދަތީ ބާރެއް ނެތެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުން ބޭނުންނުވާ ގޮތާ ޚިލާފަށް ބޭރުގެ ބަޔަކު ބޭނުންވާ ގޮތަށް ކަންތައްތައް ކުރަން މަޖުބޫރުވުމަކީ އެބައެއްގެ ސިޔާދަތުގެއްލިއްޖެކަމުގެ ދަލީލެކެވެ. އެހިސާބަށް ދާއިރު އެ ޤައުމެއްގައި ޙަޤީޤީ މިނިވަކަމެއް ނޯންނާނެއެވެ.

 

މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތާ ވަރަށް ގާތް ގުޅުމެއް އޮވެއެވެ. މިނިވަންކަމަކީ އަޅުވެތިކަމެއްނެތުމާއި އެބައެއްގެ އަމިއްލަވަންތަކަން އޮތުމެވެ. ޤާނޫނީ އަދި ސިޔާސީ ޙައްޤުތައް ލިބިގެންވުމާއި، މުޢާމަލާތު ކުރުމުގައި ވެސް އެއްވެސް ހުރަހެއްނެތުމެވެ. މިކަންކަން ލިބިގެންދަނީ ސިޔާދަތު އޮވެގެންނެވެ. ސިޔާދަތާ ނުލައި މިނިވަންކަން ފުރިހަމައެއްނުވާނެއެވެ. ބައިނަލް އަޤްވާމީ ގޮތުން އެއް ދައުލަތް އަނެއް ދައުލަތާ ހަމަހަމަަކަން އަންގައިދެނީ ސިޔާދަތެވެ. ސިޔާދަތީ ބާރު އޮވެއްޖެނަމަ އެ ޤައުމަކުން ބޭނުންވާނަމަ ކޮންމެ ޤައުމަކާވެސް ގާތްކަމާއި ރަޙުމަތްތެރިކަން ޤާއިމުކޮށް ހެދޭނެއެވެ. އެއްގައުމުން އަނެއް ޤައުމުގެ ސިޔާދަތީ ބާރަށް އިޙުތިރާމުކުރާނަމަ ދޭދޭ ޤައުމުތަކުން ކުރާ މުއާމަލާތްތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތާނެއެވެ. އަދި ކޮންމެ ޤައުމަކަށް ވެސް އެ ޤައުމަކަށް މަންފާއާއި ލާބަހުރި ގޮތްގޮތަށް ބައިނަލް އަޤްވާމީ އުސޫލުތަކުގެ ތެރެއިން ގުޅުންތައް ބަދަހިކޮށް ކަންކަން ނިންމުމުގެ އިޙްތިޔާރު އޮންނަންވާނެ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރާނެއެވެ.

ޤައުމުގެ ކަންކަން އަމިއްލައަށް ނިންމުމުގެ ޙައްޤު (ރައިޓް ޓު ސެލްފް-ޑިޓަރމިނޭޝަން) އަކީ ބައިނަލް އަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކުން ވެސް ލިބިގެންވާ ޙައްޤެކެވެ. މި ޙައްޤަށް އެއް ޤައުމުން އަނެއް ޤައުމަށް އިޙްތިރާމު ކުރަންޖެހެއެވެ. އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުން އުޅެން ބޭނުންވާ ދީނަކަށް އުޅުމާއި، އެ ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް އެ ޤައުމެއްގެ ޤާނޫނު އަސާސީއާއި ޤާނޫނުތައް ހަދައި ހިންގުމުގެ ޙައްޤު އޮންނަންވާނެކަން ޤަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި އެކަންކަމަށް އިޙުތިރާމް ވެސް ކުރަންޖެހެއެވެ.

 

ކޮންމެ ޤައުމެއްގައި ވެސް އެ ޤައުމެއްގެ ސިޔާދަތު ދެމެހެއްޓުމަށް އެންމެ ބުރަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަންޖެހޭނީ، އަދި އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެނީ އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށެވެ. އެ ދައުލަތެއް ތަމްސީލުކުރާ ސަރުކާރާއި ދައުލަތުގެ އިސްވެރިންނެވެ. އެ ދައުލަތެއްގެ ސަލާމަތީ ޚިދުމަތްތަކާއި ސަލާމަތީ ބާރުތަކެވެ. އެ ޤައުމެއްގެ ޤައުމީ މަޞްލަޙަތު ހިފެހެއްޓުމުގައި އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުން އިހުމާލުވެ ފަރުވާކުޑަކޮށްފިނަމަ  އުފެދިގެންދާ ބާގަނޑުތަކުން ބޭރުގެ ނުފޫޒު ވަންނަން ފަށާނެއެވެ. އަދި އެ ނުފޫޒު ވެގެންދާނީ ޤައުމުގެ ސިޔާދަތަށްދޭ ޙަމަލާއަކަށެވެ. މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތު ރައްކާތެރިކޮށް ހިމާޔަތްކުރުމަކީ ކޮންމެ ޤައުމެއްގައި ވެސް އޮންނަ އެންމެ މަތީ މަސްލަހަތެވެ.

 

 

އަލްމަރުޙޫމް ކދ. އަޙްމަދު މަނިކުގެ ސިފައިންގެ ޚިދުމަތް

­­­  

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

އަލްމަރުޙޫމް ކަޅުހުއްތު ދޮންމަނިކުގެ އަޙްމަދު މަނިކު ނުވަތަ ކ.ދ. އަޙްމަދު މަނިކަކީ އެމަނިކުފާނު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތުގައި އުޅުއްވި ދުވަސްވަރު ސިފައިން ކުރި ހުރިހާ ބޮޑެތި މަސައްކަތްތަކާއި ސިފައިން ހިންގި ޚާއްޞަ އޮޕަރޭޝަންތަކުގައި ޢަމަލީ ގޮތުން ހަރަކާތްތެރިވެވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. މިގޮތުން ދެކުނު ގަޑުބަޑާގުޅިގެން ސިފައިން ހިންގި ޚާއްޞަ އޮޕަރޭޝަނާއި އަދާކުރި މުހިންމު ޑިއުޓީތަކުގައި އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ކުރެއްވި ޚިދުމަތް ފާހަގަ ކޮށްލަންޖެހެއެވެ. ވަޒީރުލްއަޢުޒަމް އަދި ސިފައިންގެ ވެރިޔާ ސުމުއްވުލް އަމީރު އިބްރާހީމް ނާޞިރު މޯލްޑިވްސްޓަރގައި ތިނަދޫއަށް ވަޑައިގެންނެވި ދަތުރުފުޅުގައި ކ.ދ. އަޙްމަދު މަނިކު ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެ ދަތުރުފުޅުގައި ތިނަދޫއަށް ފައިބައިވަޑައިގެންނެވުމަށް މޯލްޑިވްސްޓަރުން އިންޖީނު ބައްތެއްޔަށް ވަޒީރުލްއަޢުޒަމް ފައިބައި ވަޑައިގަންނަވައި، އެމަނިކުފާނުގެ އަރިހުގައި އެ ބައްތެއްއަށް އަރުއްވަން އަމުރު ކުރެއްވި ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި ކ.ދ. އަޙްމަދު މަނިކު ހިމެނިވަޑައިގެންނެވިއެވެ.  އެމަނިކުފާނު ގެންދެވީ ތިނަދޫ ރައްޔިތުންނަށް އަންގަން ބޭނުންފުޅުވާ އެންގެވުމަށް ގޮވުމަށް ހަމަޖެއްސެވި ދެ ބޭފުޅުންގެ އެހީތެރިއަކަށެވެ. މީގެއިތުރުން އެ ގަޑުބަޑާގުޅިގެން ރަށުން ބޭރުގައި ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން ކ.ދ. އަޙްމަދު މަނިކު ޑިއުޓީ ކުރެއްވިއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އެ ގަޑުބަޑުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް ރަށް ކަމުގައިވާ ގދ. ތިނަދޫ ވެސް ހިމެނެއެވެ.

ދިވެހި ސިފައިންގެ އަސްކަރީ ތަމްރީނު

­­­  

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

އާންމު ފަރުދަކާއި ސިފައިންގެ މީހަކާ ތަފާތުކޮށްދޭ އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ސިފައަކީ ސިފައިންގެ މީހެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނަ ސިފަވަންތަ އަސްކަރީ އަޚުލާޤެވެ. ސިފައިންގެ މީހާގެ ކިބައިގައި ހުންނަ ސިފަވަންތަކަމަކީ ދެވޭ ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނާއި ތަރުބިއްޔަތުގެ ތެރެއިން އަށަގެންނުވޭ ޚާއްޞަ ސިފައެކެވެ. އާންމު ފަރުދަކު ސިފައިންގެ މީހަކަށް ބަދަލު ކުރުމަށް ފުރަތަމަ ހަދަންޖެހެނީ އަސްކަރީ ތަމްރީނެކެވެ. ސިފައިންގެ މީހަކަށް އާންމުކޮށް ވެވެނީ ސިފައިންގެ މީހަކަށްވުމަށްޓަކައި ހަދަންޖެހޭ އަސާސީ ތަމްރީނު ފުރިހަމަކޮށް، ޤާނޫނީ ގޮތުން ކުރަންޖެހޭ ހުވާކުރުމުންނެވެ. ސިފައިންނަކީ ޢިލްމާއި ހުނަރު ލިބިފައިވާ ކެރޭ ހުޝިޔާރު، ޤާބިލު ބަޔަކަށް ހެދުމާއި، އަދި މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގައި ފަސްނުޖެހި ޤައުމަށްޓަކައި ޤުރުބާންވާން އަބަދުވެސް ތައްޔާރަށް ތިބޭ ތެދުވެރި، ވަފާތެރި ބަޔަކަށް ހެދުމާއި، އެކަމަށްޓަކައި ދޭންޖެހޭ ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނު ދިނުން ސިފައިންގެ ޤާނޫނުން ލާޒިމު ކުރާތީ، ދިވެހި ސިފައިންގެ އަސްކަރީ ތަމްރީނަށް ހުއްޓުމެއް ނާދެއެވެ. 

ސިފައިންގެ ކަނބަލުންގެ ޚިދުމަތް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

އަންހެނުންގެ ޚިދުމަތަކީ ފިރިހެނުންނެކޭ އެއްފަދައިން ޤައުމަށް ނުހަނު ބޭނުންތެރި އަދި އެހާމެ މުހިންމު ޚިދުމަތެކެވެ. އަންހެނުންނަކީ މުޖުތަމަޢުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައެވެ. އަންހެނުންނާ ނުލައި ފުރިހަމައަށް ނުދެވޭ އެތައް ޤައުމީ ޚިދުމަތެއް އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެތެރޭގައި އަސްކަރީ އަދި މަދަނީ ޚިދުމަތްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރުގެ ސަފުތަކުން އަންހެން ކަނބަލުން ފެނުމަކީ އުފާކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ސިފައިންގެ ޚިދުމަތްފަދަ ދީނީ އަދި ޤައުމީ މުހިންމު ޚިދުމަތެއްގައި އަންހެނުންގެ ބައިވެރިވުމާ ދައުރު ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އޮތުމަކީ މިއަދު އަޅުގަނޑުމެން ފަޚުރުވެރިވާންވީ ކަމެކެވެ.

ޤައުމީ ސަލާމް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ޤައުމީ ސަލާމަކީ ޤައުމީ މުނާސަބަތުތަކުގައި ކިޔަން ހަދާފައި އޮންނަ ޚާއްޞަ ލަވައެވެ. އެ ލަވައިގައި އެ ޤައުމެއްގެ ޤައުމިއްޔަތާއި އަޤީދާއާއި އެ ބައެއްގެ ޢަޒުމް ބަޔާންކޮށްދީފައި ހުރެއެވެ. ގިނަ ޤައުމުތަކުގެ ޤައުމީ ސަލާމްތަކުގެ ރާގާއި ޅެން ނުވަތަ ލަވަ ހުންނަނީ ޖޯޝާއި ފޯރީގައި ކިޔާލެވޭ ގޮތަށެވެ. ޤައުމީ ސަލާމަކީ ކޮންމެ ޤައުމެއްގައިވެސް ގިނަ ބަޔަކު ދަންނަ އަދި އެ ލަވައަށް އިޙްތިރާމް ކުރާ އަދި ޤާނޫނީ ގޮތުންވެސް އިޙްތިރާމް ކުރަންޖެހޭ ލަވައެކެވެ. ދިވެހި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީގެ 67 ވަނަ މާއްދާގެ (ވ) ގައި ބުނަނީ ޤައުމީ ދިދަ އަށާއި، ދައުލަތުގެ ނިޝާނަށާއި، ޤައުމީ ސަލާމަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތަން ވާނެ ކަމަށެވެ. 

ކަތީބުބޭގެ ޖަވާބު

މިއީ އަޅުގަނޑުގެ ބައްޕަ ވިދާޅުވެ ދެއްވި ވާހަކައެކެވެ. ބައްޕައަށް މި ވާހަކަ ކިޔައިދެއްވީ އދ. ދަނގެތީ އާދަމްބެއޭ ވިދާޅުވިއެވެ. އެރަށުގެ ކުރީގެ ކަތީބެއްގެ ވާހަކައެވެ. އެއީ ވަރަށް މަސައްކަތްތެރި މުރާލި ހީވާގި ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާ އަތުންފައިން ކުރަން ނުދަންނަ ކަމެއް ނޯވެއެވެ. އެ ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކުރަމުން ރަށުގެ ވެރިކަންވެސް ކުރައްވައެވެ. މިކަންތައްތައް ކަތީބުބޭ ކުރައްވާއިރު ކުރާ މިފަދަ މަސައްކަތްތަކުގެ ފައިސާގެ ކަންތައްތަކާ ހަވާލުވެ ހުންނަނީ ކަތީބުބޭ ވަރަށް އިތުބާރުކުރައްވާ ބޭކަލެއް ކަމުގައިވާ ދާއޫދާއެވެ.

މިހެން މިކަން އޮއްވައި، ކޮންމެވެސް މަސައްކަތެއް ކޮށްގެން ލިބެންޖެހޭ ލާރިއެއްގެ ވާހަކައިން ކަތީބުބޭ ދާއޫދާ ސުވާލު ކުރައްވަފާނެއެވެ. ސުވާލު ކުރެއްވުމުން އެ ދާއޫދު ބުނެއެވެ. ކަތީބުބޭ އަތިރީގައި ހުންނަވަނިކޮށް ދިނީމެއް ނޫންތޯއެވެ. ކަތީބުބޭ ވިދާޅުވެއެވެ. މިއަދަކު އަދި އަތިރިމައްޗަކަށް ނުދަމެވެ. ދެން ބުނެފާނެއެވެ. ގޭދޮށުގައި މިވެނި ކަމެއް ކުރަން އުޅެނިކޮށް ދިނީމެއް ނޫންތޯއެވެ. ކަތީބުބޭ ވިދާޅުވާނެއެވެ. ނޫނެކެވެ. ތިޔަބުނާ ކަމެއް މިއަދަކު އަދި ނުކުރަމެވެ. ދެން ބުނެފާނެއެވެ. ކަތީބުބޭ މިވެނި ގެއެއްގައި މިވެނި ކަމެއް ކުރައްވަން އިންނަވަނިކޮށް ދިނީމެއްނޫންތޯއެވެ. ކަތީބުބޭ ވިދާޅުވާނެއެވެ. އަދި މިއުޅެނީ އެގެއަށް ނުދެވިގެންނެވެ. އާ! ދާއޫދާ އެވެ. ތިޔަހާ ގިނަ ތަންތަނުން ދެވުނިއްޔާ އޮންނާނީ ކޮންމެވެސް އެއްތާކުން ތިޔަ ފައިސާ މިހާރު ދެވިފައެވެ. އަޅާނުލާށެވެ.

މިކަން މިކަން ދިމާވަނީ ކަތީބުބޭ ހަނދާން ބަލިކަމަކުން ކަމެއް ނޫނީ ދާއޫދުގެ ހަނދާން ބަލިކަމަކުން ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އެކަމަކު އެ ދެމީހުންގެ ގުޅުމަކަށް އެކަމަކުން ހުރަހެއް ނޭޅެއެވެ. ބައްޕަ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މި ކަތީބުބޭ އަތުން ބައްޕަ ވަޅިފުރޯ ތޫނުކުރާ ހަނެއް ބައްލަވައި ގެންނެވިއެވެ. އެއީ އެ ކަތީބުބޭ އަތުން އަޅުއްވައިދެއްވި މޮޅު ހަނެކެވެ.

ދައުލަތުގެ ނިޝާން

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ދައުލަތަކީ ޤައުމެއްގައި އެ ޤައުމެއްގެ ދުސްތޫރާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތީން ވެރިކަމުގެ ބާރު ހިންގާ ފަރާތްތަކާއި، އެ ޤައުމެއްގެ އެންމެހައި ރައްޔިތުންނާއި، އެ ޤައުމެއްގެ ސިޔާސީ ސަރަޙައްދާއި މި ހުރިހާ ފަރާތްތަކަކަށް ޖުމްލަކޮށް ކިޔާ ނަމެވެ. ދައުލަތުގެ ނިޝާނަކީ މި ދެންނެވި ހުރިހާ ފަރާތްތަކެއް ރަމްޒުކޮށްދޭ ނިޝާނެވެ. ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ސަރުކާރަށްވެސް  ދައުލަތޭ ކިޔައެވެ. ޤައުމީ ނިޝާނަކީ ޤައުމީ ދިދަ އެވެ. ޤައުމަކީ ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި ސަރަޙައްދެއްގައި އެއް ވެރިކަމެއްގެ ދަށުގައި އުޅޭ މީހުންނެވެ. ޤައުމީ ދިދައިން ރަމްޒުކޮށްދެނީ އެ ޤައުމެއްގެ ދަރިންނެވެ. ދައުލަތުގެ ނިޝާނުން އެ އަށްވުރެ މާ ތަފްސީލުކޮށް މުޅި ދައުލަތް ރަމްޒުކޮށްދެއެވެ. އެހެންވީމާ ޤައުމީ ނިޝާނާއި ދައުލަތުގެ ނިޝާނަކީ އެކައްޗެއް ނޫންކަން އެނގެއެވެ. 

ނިޝާން ޢަސްކަރީގެ ވެރިޔާ މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) އާދަމް ޒާހިރުގެ ޤައުމީ ޚިދުމަތް

 މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) އާދަމް ޒާހިރު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވީ 1978 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 12 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) އާދަމް ޒާހިރު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަށް ގެންނެވީ ތިން ފަށުގައި، ސިފައިންގެ 2 ނަންބަރު ސަރުދާރުގެ ރޭންކުގައެވެ. 13 ނޮވެމްބަރު 1978 ގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުން ސިފައިންގެ މަޤާމުތަކުގެ ނަންތައް ބަދަލު ކުރެއްވިއިރު ލެފްޓިނަންޓްގެ ރޭންކަށް ބަދަލު ކުރެއްވިއެވެ. މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) އާދަމް ޒާހިރުވަނީ ސިފައިންގެ ލެފްޓިނަންޓް ކަމާއި، ފަސްޓް ލެފްޓިނަންޓްކަމާއި، ކެޕްޓަންކަމާއި، މޭޖަރ ކަމާއި، ލެފްޓިނަންޓް ކާނަލްކަމާއި، ކާނަލްކަމާއި، ބްރިގޭޑިއަރ ކަމާއި، މޭޖަރ ޖެނެރަލްގެ ރޭންކުގައި އަގުހުރި ޚިދުމަތްތަކެއް ސިފައިންގެއަށް ކޮށްދެއްވާފައެވެ. 

ނިޝާން ޢިއްޒުއްދީނުގެ ޢިއްޒަތުގެ ވެރިޔާ ޢަންބަރީ ޢަބްދުއްސައްތާރުގެ ޤައުމީ ޚިދުމަތް

ލެފްޓިނަންޓް ޖެނެރަލް (ރިޓަަޔަރޑް) ޢަބްދުއްސައްތާރު އާދަމް (އަންބަރީ) ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވީ 1978 ނޮވެމްބަރު 11 ވަނަ ދުވަހު އެވެ. މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) ޢަބްދުއްސައްތާރު އާދަމް ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަށް ގެންނެވީ ތިން ފަށުގައި، ސިފައިންގެ 2 ނަންބަރު ސަރުދާރުގެ ރޭންކުގައެވެ. 13 ނޮވެމްބަރު 1978 ގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުން ސިފައިންގެ މަޤާމުތަކުގެ ނަންތައް ބަދަލު ކުރެއްވިއިރު، ލެފްޓިނަންޓްގެ ރޭންކަށް ބަދަލު ކުރެއްވިއެވެ. ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވުމުގެ ކުރިން 12 އަހަރު ސަރުކާރުގެ ތަފާތު ދާއިރާތަކުގައި ޚިދުމަތް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ސަރުކާރުގައި ޚިދުމަތް ކުރައްވަން ފެށްޓެވީ  1966 ވަނަ އަހަރު ވުޒާރަތުލް މަޢާރިފުގެ ކާތިބެއްގެ މަޤާމުގައެވެ.

ޖިހާދު

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ދިވެހި ބަހުގައި ޖިހާދުގެ މާނައަކީ ދީނާއި ޤައުމު ހިމާޔަތް ކުރުމަށް ކުރާ ހަނގުރާމައެވެ. ޖިހާދު ކުރުމަކީ ދީނާއި ޤައުމު ހިމާޔަތް ކުރުމަށްޓަކައި ހަނގުރާމަ ކުރުމެވެ. ޢަރަބި ބަހުގައި ޖިހާދުގެ ލަފުޒީ މާނައަކީ ބުރަމަސައްކަތާއި ހަކަތަ ހޭދަކޮށް އުނދަގޫތައް އުފުލައި ﷲގެ މަގުގައި ހަނގުރާމަކުރުމެވެ. ކަމަކާއި މެދު އެމީހަކަށް ކުރެވެން އޮތް އެންމެ މަތީ މިންވަރަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. 

ސުނާމީ ކާރިސާއާގުޅިގެން ސިފައިން އަދާކުރި މުހިންމު ދައުރު

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ދިމާވި އެންމެ ބޮޑު ގުދުރަތީ ކާރިސާއަކީ 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 26 ވީ އާދީއްތަ ދުވަހު ކުރިމަތިވި ސުނާމީ ކާރިސާއެވެ. މި ކާރިސާގައި 82 ދިވެހިން މަރުވެ، 26 މީހުން ވަނީ ވީނުވީއެއް ނޭނގި ގެއްލިފައެވެ. ސުނާމީއާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގެ 13 ރަށަކުން މީހުން ފޭބިއިރު، 8162 މީހުން ގޯތި ގެދޮރުނެތި ހާލުގައި ޖެހުނެވެ. އަދި 3997 ގޯތި ގެދޮރު މުޅިން ހަލާކުވެފައިވެއެވެ. އިންޑޮނޭޝިޔާގެ ސުމަޓްރާ ކައިރިން ކަނޑުގެ އަޑިޔަށް އައި ބާރުގަދަ  ބިންހެލުމާގުޅިގެން އުފެދުނު ސުނާމީ  ރާއްޖެއަށް އެރީ 2004 ޑިސެންބަރު 26 ވަނަ ދުވަހުގެ  9 ގަޑި 23 މިނެޓުގައެވެ. މިބޮޑު ޤުދުރަތީ ކާރިސާގައި މުޅި ރާއްޖެ، ކަނޑުގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެންދިޔަ ހިތްދަތި އަދި އަސަރުގަދަ ވަގުތަކީ ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ އެއްބައިވަންތަކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ފެނިގެންދިޔަ ވަގުތެވެ. މި ހިތާމަވެރި ހިތްދަތި ވަގުތު  ޤައުމާއި ރައްޔިތުން ސަލާމަތްކޮށްދިނުމުގެ މަތިވެރި އަޒުމުގައި، ހިތްވަރު ގަދަ ކެރޭ މުރާލި ސިފައިން ނުކުތީ ޤައުމީ ރޫޙުގެ ލާމަސީލު ނަމޫނާއެއް ދައްކައިދެމުންނެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާއާއި ގުޅިގެން ދިވެހި ސިފައިން ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި ވެފައިވާ މަތިވެރި ޤުރުބާނީއަށް ތަޢުރީފާއި ޝުކުރު ޙައްޤެވެ.

ޤާނޫނު އަސާސީ

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ޤާނޫނު އަސާސީއަކީ މިނިވަން ވެރިކަމުގެ ދައުލަތެއް ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ އަސާސްތަކާއި އުސޫލުތައް ބަޔާންކުރާ ލިޔުމެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީއަކީ އެ ޤައުމެއްގެ ޤާނޫނީ ބިންގަލެވެ. ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދި ސަރުކާރުގެ ނިޒާމު ހިނގާނެ ގޮތް ހިމެނޭ ޤާނޫނީ އެންމެ އިސް ދުސްތޫރެވެ. އެއީ އެ ޤައުމެއްގެ އެންމެންނާއި އެ ޤައުމެއްގައި ދިރިއުޅޭ އެންމެވެސް އެއަށް ތަބާވާންޖެހޭ، އަދި އެހެނިހެން ފަރާތްތަކުންވެސް އެއަށް އިޙުތިރާމް ކުރަންޖެހޭ ދުސްތޫރެކެވެ. ދިވެހިން އިސްލާމްދީން ޤަބޫލު ކުރުމަށްފަހު، ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ކޮންމެގޮތަކަށް އޮތަސް، ގިނަ ރަސްރަސްކަލުންނާއި ރަނިރަނި ކަނބަލުންނާއި ބޮޑުވަޒީރުންނާއި، ރައީސުން ވެސް ވެރިކަމުގެ ކަންތައްތައް ހިންގަވަމުން ގެންދެވީ އިސްލާމީ އުސޫލުތަކުގެ މަތިން، ރާއްޖޭގެ އާދަކާދައާ އެއްގޮތަށެވެ.

ޙުއްބުލްވަޠަން ނުވަތަ ޕެޓްރިއޮޓިޒަމް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު

ޙުއްބުލްވަޠަން ނުވަތަ ޕެޓްރިއޮޓިޒަމް އަކީ ޤައުމީލޯތްބެވެ. ޤައުމު ދެކެ  ލޯބިވުމެވެ. އެއީ ޤައުމު، ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދެމެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. ޤައުމުގެ ފަސްގަނޑާއި ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤްލާލު ހިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކޮށް ދިފާޢުކުރުމެވެ. ޤައުމުގެ ސިޔާދަތަށް ކުޑަނަމަވެސް ލޮޅުމެއް އެރިޔަ ނުދިނުމެވެ. ޤައުމު ތަރައްޤީކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. ޤައުމުގެ ދަރިއަކަށްވީތީ ފަޚުރުވެރިވެ، ޤައުމުގެ ރައްޔިތުން ދެކެ ހިތުގެ އަޑީން ލޯބިވުމެވެ. އެ ޤައުމެއް ނިސްބަތްވާ ދައުލަތަށް ކިތަންމެ ކުޑަނަމަވެސް އުނިކަމެއް، ގެއްލުމެއް އަދި ހުތުރެއް ލިބިދާނެ އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރުމެވެ. ޤައުމުގެ ޙާލަތު އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް ރަނގަޅުކުރުމަށް ފަރުދީ ޒިންމާ އުފުލުމެވެ. ޤައުމީލޯތްބަކީ ޝުއޫރެކެވެ. އެއީ ޤައުމު ދެކެ ލޯބިވާ ކޮންމެ މީހެއްގެ ހިތުގައިވެސް ބިންވަޅު ނެގިފައި އޮންނަ އަބަދާއި އަބަދު ހިނގަހިނގާ ހުންނަންޖެހޭ ޝުއޫރެކެވެ. އެ ޝުއޫރު ބަހާއި ޢަމަލުން ފާޅުކޮށް ދައްކައިދޭން ޖެހެއެވެ.