އަހަރެމެންގެ ރަށުގައި އެއްފަހަރާ ސާޅީސް ވަރަކަށް މަސްދޯނި ދުއްވި ދުވަސްވަރެއް އައިކަމަށް ކުރީ ޒަމާނުގެ މީހުން ބުނެއެވެ. އޭރު މަނަދޫ މީހުންނަކީ ތިލަދުންމައްޗަށް ގޮސް ބަޑަހަ ޖަހައިގެން މަސްވެރިކަން ކުރުމުގައި ނަން އަރާތިބި ބައެކެވެ. މަޝްހޫރު ބައެކެވެ. އެޒަމާން ފެނިފައިވާ މީހުން މިހާރު މަނަދުއަކު ނެތެވެ. ތިބީ އެއަޑުތައް އަހާ މީހުންނެވެ. އޭރު އޮޑިދޯނި ފަހަރަށް ނަންކިޔާ އުޅުނީ ކިހިނެއްކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި އޮޑިދޯނި ފަހަރަށް ނަންކިޔަން ފެށީ އޮޑިދޯނިފަހަރުވެސް ރަޖިސްޓްރީކުރަން ފެށުނު ހިސާބުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ތާރީޚަށް ބަލާއިރު އޭގެކުރިންވެސް އޮޑިދޯނި ފަހަރަށް މަނަދޫގައި ނަންކިޔާފައިވާކަން އެނގެއެވެ.
މަނަދޫގައި ވަރަށް ރީތި ނަންތައް އޮޑިދޯނި ފަހަރަށް ކިޔާފައި ހުއްޓެވެ. އޭގެ ބައެއް ނަންނަމުގައި ތިލަ މާނަތަކާއި ފުންމާނަތައް ހުއްޓެވެ. އޮޑިދޯނި ފަހަރު ރަޖިސްޓްރީކުރަންވެގެން ކިޔާފައިވާ އަސްލު ނަންތަކަށްވުރެ ބައެއް ދޯނި ފަހަރުގައި މަސްހޫރުވެފައިވަނީ ވަނަންތަކެވެ. ބޮޑެތި މަސްދޯނި ފަހަރު ރިޔަލުގައި ދުއްވި ޒަމާނަށްފަހު އިންޖީނަށް ބަދަލުވީއިރު އޭރު މަނަދޫގައި ހުރި ގިނަ މަސްދޯނިތައްހުރީ ވަރަށް ބޮޑަށް ދުވަސްވެ ބާވެފައެވެ. މަތި ހަދައިގެންވެސް އިންޖީނު އެޅުނީ މަދު ދޯންޏެއްގައެވެ. އިންޖީނުގައި ކާމިޔާބު މަސްވެރިކަމެއް އެދޯނި ފަހަރަކަށް ނުކުރެވުނެވެ. އެ ދޯނިފަހަރު ފަހުން ސަތަރިދޯންޏަށް ބަދަލުކުރިއެވެ. އެވިޔަފާރީގައިވެސް އެދޯނި ފަހަރު މާކާމިޔާބުވީތަނެއް ނުފެނުނެވެ.
1945 ވަނަ އަހަރުހާ ހިސާބުގައި ނުވަތަ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމަ ނިމުނުއިރު މަނަދޫގައި އޮޑިވެރިންނަކީ މާގިނަ ބައެއް ނޫނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ މުއްސަދި އޮތީ ދެތިން އާއިލާއެކެވެ. ބޮޑެތި އޮޑިދޯނި ފަހަރު ނިސްބަތްވަނީ އެއާއިލާތަކަށެވެ. އޭރުތިބީ ޣަނީ ކަތީބު (ޢަބްދުލްޣަނީ ކަލޭފާނު) އާއި އަޙްމަދު ކަލޭފާނުބެއާއި ޒަކަރީބެ އާއި ހާޖީގެ އިބުރަބެއާއި ކާސިންހާޖީއާއި ހާރޫނު މޫސަބެއާއި ނެވިގޭ އަބޫބެ ކަހަލަ އޮޑިވެރިންކަހަލަ ގިލިތަކުން ގުނާލެވޭނެ މަދު ބައެކެވެ. މިހާރުވަނީ މިހުރިހާ އެންމެންވެސް އަހަރެމެންނާ ވަކިވެ ގޮސްފައެވެ. ހުރިހާ މަރުހޫމުންނަށް ސުވަރުގޭގެ ރަހުމަތް ލައްވާށިއެވެ.
އުޖާލާ، ސިރާތާ، ނަސީރާ، އާކަރު، ވަރުދީ، ލިވަރުޕޫލް، ގުލްޝަނީ، ފިނިފެންމާ، ޝިކާރު، މަސައްރާ، މުނައްވަރު، މުނީރާ، ކަރަންކާ، ދިލާވަރު، ފެހިވިދުވަރު، ބެންކްގުޑުވާލި، މުތީ ބައްތެލި، ފެހެންދޫބައްތެލި، ބޮޑުދޯނި، ހުދުދޯނި، މިހިރީ ކުރީ ޒަމާނުގައި މަނަދޫގައި ދުއްވި ބޮޑެތި އޮޑިދޯނި ފަހަރަށް ކިޔާފައިވާ ނަންތަކެވެ.
އަހަރެމެންގެ ޖީލަށް ފެނުނު ޢަބްދުއްރަހިންބެ ދުއްވި އާކަރާއި ކުރީގެ އާކަރާ އެއީ ދެ ދޯންޏެކެވެ. އަސްލު ކުރީގެ އާކަރަކީ ޢަބްދުއްރަހިންބެގެ ކާފަ މޫސާމަނިކުބޭ ދުއްވި ދޯންޏެކެވެ. އެދޯނީގެ އަސްލު ނަމަކީ އުދުހޭތަރިއެވެ. އާކަރަކީ އެދޯންޏަށްކީ ވަނަމެކެވެ. އެދޯނި ގޮތްމަރު ތުޑިއަށް އަރާ ދެފަޅިވީއެވެ. އެއީ މާޅޮސްމަޑުލުގައި އޮންނަ ފަޅު ރަށެކެވެ. އޭގެފަހުން ނެވިގޭ އަބޫބެ ( ޢަބްދުއްރަހިންބެ ބައްޕަ ) ބަން ދޯންޏަކަށް އާކަރުގެ ނަން ދިނީއެވެ. ނެވިގޭ އަބޫބެގެ ދެން އޮންނަ ދޯންޏަކީ ޖަރީއެވެ. ކާސިން ހާޖީ އާއި ހާޖީގެ އިބުރަބޭގެ ބައްޕަ ހާޖީބޭގެ ހަތަރު ދޯނި ހުއްޓެވެ. އެއީ އުޖާލާ އާއި ސިތާރާ އާއި ނަސީރާ އާއި ހުދުދޯންޏާއި މަސައްރާ އާއި މުނައްވަރާއި ކަރަންކާ އާއި ދިލާވަރެވެ. މި ދޯނިތަކުގެ ތެރެއިން ހާޖީބެ ނިޔާވިއިރު އޮތީ ހަތަރު ދޯންޏެވެ. އެ ހަތަރު ދޯނި ހާޖީބެގެ ތިބި ހަމައެކަނި ދެފިރިހެން ދަރިން ކަމުގައިވާ ހާޖީބެ އިބުރަބެއަށާއި ކާސިންހާޖީއަށް ހަމައަށް ބެހީއެވެ. އިބުރަބެއަށް ލިބުނީ މަސައްރާ އާއި މުނައްވަރެވެ. ކާސިންހާޖީއަށް ލިބުނީ ކަރަންކާ އާއި ދިލާވަރެވެ.
އުޖާލާ ދޯނި ފަހުން ބައްތެއްޔެއްގެ ގޮތުގައި މޮޑިފައި ކޮށް އުޖާލާބައްތެލީގެ ނަމުގައި ދުއްވިއެވެ. ހާޖީބެގެ ނަސީރާ ދޯނި ގެއްލުނު ހާދިސާއަށްފަހު އޭގެން ދަތުރުކުރި މީހުންނާއި އެދޯނީގެ އެއްވެސް ޚަބަރެއް އަދިއަދަށް ދާންދެންވެސް ނުވެއެވެ. އެހާދިސާގައި ގެއްލުނު މީހުންގެ ތެރޭގައި ހާޖީބޮޑުބެ ބައްޕަ ހިމެނެއެވެ. ކަމަނަ ޔޫސުންބެ އަކީވެސް އޮޑިވެރިއެކެވެ. ޔޫސުންބެ ދުއްވި ދޯންޏަށް ކިޔަނީ ވަރުދީ އެވެ. ޣަނީ ކަތީބަކީ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު މަނަދޫގައި ހުރި ކުޑަކަތީބެވެ. މުޙައްމަދު އަމީން މަނަދޫއަށް ކާޑު ހިފައިގެން ދިޔައިރު ހުރީ ޣަނީ ކަތީބެވެ. ޣަނީކަތީބު ނުވަތަ ޢަބްދުލްޣަނީ ކަލޭގެފާނަކީ ވާދުބޭގެ ބޮޑުބެއެވެ. އޭނާ ނިޔާވުމުން އޭނާގެ ދަރިންނެތުމާއެކު ހުރިހާ މުދަލެއް ވާރުތަވީ ވާދުބޭގެ ބައްޕައަށެވެ. ލިވަރުޕޫލަކީ ޢަބްދުލްޣަނީ ކަލޭފާނުގެ ދޯންޏެކެވެ.ވާދުބޭ ދުއްވި ފިނިފެންމާ ދޯންޏަކީ މާފަހުގެ ދޯންޏެކެވެ. އެދޯންޏަށް ރަތްމަސްފަރޭވެސް ކިޔައެވެ. އެހެންކިޔުނީ މަލޭ ދަތުރެއްގައި ރަތްމަސްފަރަށް އެދޯނި އެރުމުންނެވެ. އެ ހާދިސާ ހިނގިއިރު ހާބުބޭ އެދޯނީގައި ހުރިކަމަށްވެއެވެ. ގުލްޝަނީގޭ އަބުދުބޭވެސް ދޯންޏެއް ދުއްވިއެވެ.
ޒަކަރީބެގެދުއްވީ ޝިކާރެވެ.ހާޖީގެ އިބުރަބޭމަސައްރާ، މުނައްވަރު، މުނީރާ ދުއްވިއެވެ.ކާސިންހާޖީކަރަންކާ އާއި އާއި ދިލާވަރު ދުއްވިއެވެ.ނެވިގޭ އަބޫބެގެ ޖަރީ އާއި އާކަރު ދުއްވިއެވެ. ހާރޫނު މުސާބޭ ދޯންޏަށް ކިޔަނީ ފެހިވިދުވަރެވެ. މި ދޯނި ފަހަރަކީ މަހަށްގޮސް ތިލަގަނޑު ޖަހައިގެން ހައްސަ ބާނައިގެން އަންނަ މަހަށްތޫނު ދޯނިފަހަރެވެ.އަޙުމަދު ކަލޭފާނުބޭ ދުއްވި ދޯންޏަށް ކިޔަނީ ބޮޑު ދޯންޏެވެ. އެދޯނި ކަނޑިންމަ މައްޗަށް ބަންޑު ޖަހާލި ހާދިސާއެއްގައި ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކަށް އަނިޔާވިއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކުރުމޫސަބޭ ހިމެނެއެވެ. ކުރުމޫސަބެއަށް އަނިޔާވީ ދޯނި ބަންޑުންޖަހާ ވައްތޮށްޓަށް އެރުމުންނެވެ. އަޙްމަދު ކަލޭފާނުބޭ ދުއްވި ބައްތެއްޔަށް ކިޔަނީ ފެހެންދޫ ބައްތެއްޔެވެ. އެއީ ފެހެންދޫން ކަލޭފާނުބޭ ގަން ބައްތެއްޔެކެވެ. ކަލޭފާނުބޭ އަތޮޅު ބައްތެލިވެސް ގަނެގެން ދުއްވިއެވެ. އެ ބައްތެއްޔަކީ ކަމަރާގެ ހަދާފަހުރި އެޒަމާނުގެ ފައިވްސްޓަރ "ޔޮޓެކެވެ."ހާޖީގެ އިބުރަބޭގެ މުތީ ބައްތެއްޔާއި އަލީސޮރުގެ"ބެންކްގުޑުވާލި" އަކީ މާލެދަތުރުކުރި ދޯނިފަހަރެވެ. ކެލާ ހަސަންބެގެ ހުދަންބަރަކީ އެދޯނި ބަންނަން ލަކުޑި ކަނޑަށް ދިޔަ ދަތުރެއްގައި ހޮވުނު ހުދަންބަރަކަށް ނިސްބަތްކޮށް ދީފައިވާ ނަމެއްކަމަށް ވެއެވެ. ކުޑައިބުރާހިމުގެ ޒަމާނީ އަކީ ސަތަރިދޯނިތަކުގެ ތެރެއިން މަނަދޫގެ އެއްވަނައެވެ. ވަދުދޯނި ނުވަތަ ކުދި ދޯނި ފަހަރުގެ ތެރޭގައި އިބުރަބޭގެ ތުއްތުބޭ ޖައްރާފު ، ޒަކަރީބޭގެ ބުއްފުޅި، ކެލާ ހަސަންބެގެ ކުޑަތޯލާއި ބޮޑުތޯލާ، މޮޔައިބުރަބޭގެ ފޮށިއެއްލި، ފަހަކަށްއައިސް މަޝްހޫރި ނަންތަކުގެ ތެރޭގައި ސޯލިންބެ ތުއްތުބޭގެ ތަށިބަރި ހިމެނެއެވެ. މީގެއިތުރުން ވަދުދޯނިތަކުގެ ތެރޭގައިފޭލިބޯ މޫސާބޭ ދޯންޏާއި، ސަންގު ދޮންބެ ދޯންޏާއި، ހަކުރުކަރިންބެ ދޯންޏާއި، ދޮންފުތު މުޙައްމަދުބޭ ދޯންޏާއި، ހައިގިލި އަބޫބެ ދޯންޏާއިދޮންތުއްތުބޭ ދޯންޏާއި ބީރު އަބުރުބޭދޯންޏާއި ދުންބޯ ދުއްލޯބެ ދޯންޏާއި ސީނުއިސްމާޢީލް ދޯނިފަދަ ދޯނިތަކަކީ ވަދުމަސްވެރިކަން ކުރުމުގައި އަރާހުރި ދޯނިފަހަރެވެ. ފަހަކަށް އައިސް ދުއްވި މަސްދޯނިތަކުގެ ތެރޭގައި މިލަދޫ އިބްރާހިމްބެގެ ހިޖުރަ ދޯންޏާއި ގަރުދިޔަ މުހުންމަދު ދޯނި ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.
އަތޮޅުގޭގައިވެސް ދޯނި ދުއްވިއެވެ. ލޯންޗެއްވެސް ދުއްވިއެވެ. ދޯނިތަކުގެ ތެރޭގައި އެހީ،ރަންދެލި، ދެވެންދުނި ހިމެނެއެވެ. ދެވެންދުނި މިއީ ރިޔާނެގި ކުޑަ ދޯންޏެކެވެ. މިދޯނީގައި އެންމެ ފަހުން ކުރި މަސައްކަތަކީ އަތޮޅުގެ އަޅަން މަނަދޫ ފަރުން ގާއެރުވުމެވެ. އެމަސައްކަތަށްފަހު އެދޯނި ނީލަމުގައި ވިއްކާލީއެވެ.އެންމެފަހުން މަނަދޫން ފެނިގެންދިޔައީ އަންބުދުގެ މަނަދޫ ބޯޓެވެ. މިއީ މަނަދޫގެ ތާރީޚުގައިވެސް ދުއްވި އެންމެ ބޮޑު ބޯޓެވެ. މިހާރު މިބޯޓްވަނީ ވިއްކާލާފައެވެ.
No comments:
Post a Comment