ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ހެދި ރާޑަރ ސްޓޭޝަންތައް

ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު 

ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަސްކަނޑުތަކުން ޤަވާޢިދާ ޚިލާފަށް ބޭރުގެ ބޯޓު ފަހަރުން މަސްވެރިކަންކުރުން އޮތީ އާންމުވެފައެވެ. ދާއަޅައިގެންނާއި ލޭނު އަޅައިގެންނެވެ. ދިވެހި ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ކޯސްޓްގާޑުގެ ޚިދުމަތް 01 ޖަނަވަރީ 1980 ގައި ފެށިގެން ދިޔައީ ވެސް އެކަމާ ގުޅިގެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ މަސްކަނޑުތަކަށް ވަދެ ކަހާލައިގެން ގެންދާއިރު ބަލަން ތިބެން ބޭނުން ނުވީއެވެ. ކޯސްޓްގާޑް އުފެދުނުއިރު ސިފައިންގޭގައި ހުރީ ހަތް މީޓަރު ހަމަނުވާ ކުދިކުދި ލޯންޗްފަހަރެވެ. އެތަކެތީގައި ބޭރު ކަނޑުތަކުގައި ޕެޓްރޯލްކޮށް މަސްކަނޑުތައް ބެލެހެއްޓޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ރާޑަރ ބެހެއްޓުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުނީ އެ ސަބަބާހުރެއެވެ.

 

ރާއްޖޭގެ ތިން ސަރަޙައްދެއްގައި ރާޑަރ ޓަވަރުތައް އަޅައި، ރާޑަރ ބަހައްޓައިގެން ރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދު ބެލެހެއްޓުމަށް ސަރުކަރުން ނިންމެވިއެވެ. އެ މަސައްކަތްކުރަން ހަވާލުކުރެއްވީ ދިވެހި ސިފައިންނާއެވެ. މަސައްކަތުގެ އިސް ބޭފުޅެއް ކަމުގައި ސިފައިންގެ ފަރާތުން ހަމަޖެއްސެވީ ކޯސްޓްގާޑުގެ ޑެޕިއުޓީ ކޮމާންޑަރ އަލްމަރުޙޫމް ކާނަލް (ރިޓަޔަރޑް) ޙަސަން ނަޞީރެވެ. މި މަޝްރޫޢަށް ފަންނީ ގޮތުން އެހީތެރިކަން ދެއްވީ އަލްފާޟިލް މައިޒާން ޢުމަރު މަނިކެވެ. ރާޑަރ ބެހެއްޓުމަށް ހަމަޖެހުނު ތިން ރަށަކީ ހއ. ކެލަޔާއި، ލ. ހިތަދުއާއި، ގއ. ވިލިނގިއްޔެވެ.

 

ފުރަތަމަ ރާޑަރ ސްޓޭޝަން އެޅުމުގެ މަސައްކަތް ކުރީ ލ. ހިތަދޫގެވެ. 1985 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޫބަރު މަހު ފެށި އެ މަސައްކަތް ނިންމާލެވުނީ 1986 ޖުލައި މަހުގައެވެ. މި ރާޑަރ ސްޓޭޝަންގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންދަނިކޮށް ޓަވަރު މައްޗަށް އަރާތިބި ސިފައިންނަށް ބޭރުގެ މަސްބޯޓެއް ރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދަށް ވަދެ އުޅެނިކޮށް ފެނުނެވެ. މަސައްކަތް މެދުކަނޑާލައިފައި އެންއެސްއެސް 7 (ފަހުން ކޯސްޓްގާޑު ބުރެވި ލޯންޗު) ގައި އެ ސަރަޙައްދަށް ގޮސް އެ ބޯޓު އަތުލައިގަތެވެ. ކޮރެއާގެ އެ މަސް ބޯޓު ސަރުކާރަށް ނަންގަވައި އެ ބޯޓަށް ދެއްވި ނަމަކީ "އެމްވީ ވެލިގަނޑު" އެވެ.

 

ރާޑަރ ސްޓޭޝަންތައް އިމާރާތްކުރަން ގޮސް ތިބި ސިފައިންނަކީ އަމިއްލައަށް ކައްކައިކައިބޮއިގެން ވަރަށް ދަތި ހާލުގައި މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހުނު ބައެކެވެ. މަސައްކަތަށް ބޭނުންވާ ގަލާއި ވެއްޔާއި އަކިރިފަދަ ތަކެތި ހޯދަނީ އެ ރަށްރަށުގެ ފުށްޓަރުތަކުންނެވެ. ރޭނުމުގެ ހުރިހާ މަސައްކަތަކާއި ހިޔާކުރުމުގެ ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ވެސް ކުރީ ސިފައިންނެވެ. މިގޮތަށް މަސައްކަތް ކޮށްގެން ދެވަނަ ރާޑަރ ސްޓޭޝަން ޤާއިމުކުރީ ގއ. ވިލިނގިލީގައެވެ. 07 ނޮވެންބަރު 1985 ގައި ފެށި އެ މަސައްކަތް 25 ޑިސެންބަރު 1985 ގައި ނިންމާލިއެވެ. ތިންވަނަ ރާޑަރ ސްޓޭޝަންގެ މަސައްކަތް ހއ. ކެލާގައި ފެށީ 10 އެޕްރީލް 1987 ގައެވެ. އެ މަސައްކަތް 10 އޮކްޓޫބަރު 1988 އާ ހަމައަށް ކުރިއަށް ގެންދިޔައެވެ. 1988 ނޮވެންބަރު ތިނެއްގެ ޢުދުވާނީ ހަމަލާއާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ހުއްޓުނީއެވެ.

 

ބައެއް ރާޑަރ ސްޓޭޝަންތައް ޢިމާރާތް ކުރުމަށް ވަރަށް ގިނަ ދުވަސް ހޭދަވިއެވެ. އެހެން ދިމާވީ އެ މަސައްކަތަކީ ކޯސްޓްގާޑުގެ ސިފައިންނާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ އެހެނިހެން ޑިއުޓީތައް ވެސް އަދާކުރަމުން ކުރަން ޖެހުނު މަސައްކަތަށް ވެގެންނެވެ. އޭރު ކޯސްޓްގާޑުގެ ލޯންޗްފަހަރު މަދުކަމާއެކު އެ ލޯންޗެއް މާލެއަށް ނުވަތަ އެހެން ސަރަޙައްދަކަށް ގެންދާން ޖެހިއްޖެނަމަ ޖެހެނީ މަސައްކަތް މެދުކަނޑާލާފައި ލޯންޗާއެކު ރާޑަރ ސްޓޭޝަން ހަދަން އުޅޭ ބަޔަކު ވެސް ދާށެވެ. އެހެންވެ ރާޑަރ ސްޓޭޝަންތައް ބިނާކުރުމުގެ މަސައްކަތް އޭރު ވެފައިވަނީ ކޯސްޓްގާޑް ލޯންޗުގެ ފަޅުވެރިންގެ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

 

ރާއްޖޭގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ޤާއިމުކުރި ރާޑަރ ސްޓޭޝަންތައް ބޭނުން ނުކުރެވި ދިޔައީ އޭރު ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ފަންނީ ޤާބިލުކަމާއި އިންސާނީ ވަސީލަތް ނެތުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެ ތަޖުރިބާގެ އަލީގައި އައްޑު އަތޮޅުގައި 1997 ވަނަ އަހަރު ރާޑަރ ސްޓޭޝަނެއް ޤާއިމުކުރިއެވެ. އެ ރާޑަރ ސްޓޭޝަން ހުޅުވުނީ 11 ޑިސެންބަރު 1997 ގައެވެ. އެ ރާޑަރ ސްޓޭޝަން ހުޅުވުމާއެކު ދާއިމީކޮށް ކޯސްޓްގާޑުގެ ސިފައިން އައްޑު އަތޮޅުގައި ތިބޭގޮތަށް ހަމަޖެހިގެންދިޔައެވެ. ޒަމާނާ އެކަށޭނަ ފެންވަރު ރަނގަޅު ރާޑަރ ސިސްޓަމެއް އައްޑޫ ރާޑަރ ސްޓޭޝަންގައި ޤާއިމު ކުރެވުނީ އިންޑިއަން އެއަރ ފޯސް އިން ހަދިޔާ ކުރައްވައިގެންނެވެ. އެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރެވުނީ 09 ޖުލައި 2003 ގައެވެ.